Browsing by Author "Budak, Buryak"

Now showing 1 - 1 of 1

Descartes ve öncesinde özne ve öznellik kavramları üzerine bir inceleme
(Uludağ Üniversitesi, 2010-07-21) Budak, Buryak; Kutlusoy, Zekiye; Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Felsefe Anabilim Dalı/Sistematik Felsefe ve Mantık Bilim Dalı.
Bilginin "öznel" yanına felsefe tarihinde ilk kez M.Ö. 5. yüzyılda Demokritos dikkat çekerken, bundan etkilenen Sofistler, yine aynı dönemde, bilgi/bilme bağlamındaki "özne-nesne ayrımı"nın öncüleri olurlar. Bu ayrımları çerçevesinde geliştirdikleri bilgi görüşleriyle Sofistler, insanın bilginin öznesi olduğunun felsefece belirleniminin -yani "özne felsefesi"nin- başlatıcısı konumundadırlar. Daha sonra Aristoteles, bilen özneye ilişkin ilk sistematik görüşleri ortaya atar. Öte yandan Ortaçağ filozofları, Tanrının bilgisine sahip olması temelinde bilebilen bir özne olarak insan anlayışını benimserler. 17. yüzyıla gelindiğindiyse modern felsefenin ilk filozofu olan Descartes, "Düşünüyorum, o halde varım." fikri, yani cogito deneyimi kapsamında kendi varlığının bilincinde olan öznesi ile kendisinden sonra da yolculuğuna devam eden özne felsefesine yepyeni ve önemli bir soluk getirir. Kabaca öznenin özbilinçlilik durumu olarak görülen "öznellik" kavramını doğurmuş bu özne yaklaşımı, daha önce çeşitli düşünürlerce irdelenmiş olan ruh-beden ilişkisini "zihin-beden sorunu"na dönüştürür. O halde, özne felsefesinin tarihsel sürecinde özne kavramının Descartes'tan önce de izleri sürülebilirken, sonrasında onun -öznellik kavramının da yolunu açan- yenilikçi rolü açığa çıkmaktadır.