Browsing by Author "Civaner, M. Murat"

Now showing 1 - 12 of 12

Adaptation of the critical care family need inventory to the Turkish population and its psychometric properties
(Peerj, 2015-08-01) Büyükçoban, Sibel; Çiçeklioğlu, Meltem; Yılmaz, Nilüfer Demiral; Civaner, M. Murat; CİVANER, MUSTAFA MURAT; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği Anabilim Dalı.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019
In the complex environment of intensive care units, needs of patients' relatives might be seen as the lowest priority. On the other hand, because of their patients' critical and often uncertain conditions, stress levels of relatives are quite high. This study aims to adapt the Critical Care Family Need Inventory, which assesses the needs of patients' relatives, for use with the Turkish-speaking population and to assess psychometric properties of the resulting inventory. The study was conducted in a state hospital with the participation of 191 critical care patient relatives. Content validity was assessed by expert opinions, and construct validity was examined by exploratory factor analysis (EFA). Cronbach's alpha coefficient was used to determine internal consistency. The translated inventory has a content validity ratio higher than the minimum acceptable level. Its construct validity was established by the EFA. Cronbach's alpha coefficient for the entire scale was 0.93 and higher than 0.80 for subscales, thus demonstrating the translated version's reliability. The Turkish adaptation appropriately reflects all dimensions of needs in the original CCFNI, and its psychometric properties were acceptable. The revised tool could be useful for helping critical care healthcare workers provide services in a holistic approach and for policymakers to improve quality of service.
Artificial intelligence in medical education: A cross-sectional needs assessment
(BMC, 2022-11-09) Civaner, M. Murat; Uncu, Yeşim; Bulut, Filiz; Chalil, Esra Giounous; Tatlı, Abdulhamit; CİVANER, MUSTAFA MURAT; UNCU, YEŞİM; Bulut, Filiz; Chalil, Esra Giounous; Tatlı, Abdulhamit; Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği Anabilim Dalı; Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Aile Hekimliği Anabilim Dalı; Bursa Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü; Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi; 0000-0001-5376-3499; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019; CDG-7200-2022; JSP-5105-2023; HGL-1599-2022; HGN-1277-2022
Background As the information age wanes, enabling the prevalence of the artificial intelligence age; expectations, responsibilities, and job definitions need to be redefined for those who provide services in healthcare. This study examined the perceptions of future physicians on the possible influences of artificial intelligence on medicine, and to determine the needs that might be helpful for curriculum restructuring. Methods A cross-sectional multi-centre study was conducted among medical students country-wide, where 3018 medical students participated. The instrument of the study was an online survey that was designed and distributed via a web-based service. Results Most of the medical students perceived artificial intelligence as an assistive technology that could facilitate physicians' access to information (85.8%) and patients to healthcare (76.7%), and reduce errors (70.5%). However, half of the participants were worried about the possible reduction in the services of physicians, which could lead to unemployment (44.9%). Furthermore, it was agreed that using artificial intelligence in medicine could devalue the medical profession (58.6%), damage trust (45.5%), and negatively affect patient-physician relationships (42.7%). Moreover, nearly half of the participants affirmed that they could protect their professional confidentiality when using artificial intelligence applications (44.7%); whereas, 16.1% argued that artificial intelligence in medicine might cause violations of professional confidentiality. Of all the participants, only 6.0% stated that they were competent enough to inform patients about the features and risks of artificial intelligence. They further expressed that their educational gaps regarding their need for "knowledge and skills related to artificial intelligence applications" (96.2%), "applications for reducing medical errors" (95.8%), and "training to prevent and solve ethical problems that might arise as a result of using artificial intelligence applications" (93.8%). Conclusions The participants expressed a need for an update on the medical curriculum, according to necessities in transforming healthcare driven by artificial intelligence. The update should revolve around equipping future physicians with the knowledge and skills to effectively use artificial intelligence applications and ensure that professional values and rights are protected.
Ethical problems in an era where disasters have become a part of daily life: A qualitative study of healthcare workers in Turkey
(Public Library Science, 2017-01-14) Vatansever, Kevser; Civaner, M. Murat; Pala, Kayıhan; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği Anabilim Dalı.; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Halk Sağlığı Anabilim Dalı.; 0000-0002-0983-4904; 0000-0001-5376-3499; F-7816-2013; S-4188-2019; 24075622600; 6603159416
Background: Natural disasters, armed conflict, migration, and epidemics today occur more frequently, causing more death, displacement of people and economic loss. Their burden on health systems and healthcare workers (HCWs) is getting heavier accordingly. The ethical problems that arise in disaster settings may be different than the ones in daily practice, and can cause preventable harm or the violation of basic human rights. Understanding the types and the determinants of ethical challenges is crucial in order to find the most benevolent action while respecting the dignity of those affected people. Considering the limited scope of studies on ethical challenges within disaster settings, we set upon conducting a qualitative study among local HCWs. Methods Our study was conducted in six cities of Turkey, a country where disasters are frequent, including armed conflict, terrorist attacks and a massive influx of refugees. In-depth interviews were carried out with a total of 31 HCWs working with various backgrounds and experience. Data analysis was done concurrently with ongoing interviews. Results Several fundamental elements currently hinder ethics in relief work. Attitudes of public authorities, politicians and relief organizations, the mismanagement of impromptu humanitarian action and relief and the media's mindset create ethical problems on the macro-level such as discrimination, unjust resource allocation and violation of personal rights, and can also directly cause or facilitate the emergence of problems on the micro-level. An important component which prevents humanitarian action towards victims is insufficient competence. The duty to care during epidemics and armed conflicts becomes controversial. Many participants defend a paternalistic approach related to autonomy. Confidentiality and privacy are either neglected or cannot be secured. Conclusion Intervention in factors on the macro-level could have a significant effect in problem prevention. Improving guidelines and professional codes as well as educating HCWs are also areas for improvement. Also, ethical questions exposed within this study should be deliberated and actualized with universal consensus in order to guide HCWs and increase humane attitudes.
Ethics in the context of publishing academic studies
(Wiley, 2018-12) Civaner, M. Murat; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019
A follow-up study on the effects of an educational intervention against pharmaceutical promotion
(Public Library Science, 2020-09-23) Civaner, M. Murat; Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019; 24075622600
Background:The promotion strategies of pharmaceutical companies create many problems including irrational prescribing, diminished trust in the patient-physician relationship and unnecessary increases in pharmaceutical costs. Educating prescribers is known to be one of the few potentially effective measures to counteract those impacts. However such educational programs are limited in the literature, and their effectiveness against the effects of hidden curriculum in the long term is unknown. This study aims to evaluate the effectiveness of an education program both in the short term and the long term after the students have been exposed to informal and hidden curriculum and various pharmaceutical promotion methods. Methods:A longitudinal and controlled study was carried out in a school of medicine in Turkey where there are no restrictive policies for pharmaceutical promotion. A survey was applied to 123 students who attended the class throughout the terms of 2011-12, 2012-13, and 2013-14, evaluating the pre-educational status of students' opinions of promotion and any post-educational changes. A follow-up study four years later asked those three cohorts to fill out the same survey to see the possible effects of the clinical environment and various promotion methods. Also, the opinions of all 518 sixth-year students who had not taken the class in those three terms were compared to the educated students. Results:The program was significantly effective in the short term in changing students' opinions and attitudes positively towards recognizing companies' discourse and promotion strategies. But in the long term, the education lost its ability to convince students of the importance of not getting financial support for scientific activities from pharmaceutical companies (p:0.006) and carrying out research (p<0.001). In addition, although the educated students were more aware that trivial gifts could influence prescriptions compared to the uneducated 6th year students (p<0.001), the difference between them and the uneducated students generally becomes less significant when they encounter the clinical environment. The study also evaluated students highly-exposed to promotion; for this sub-group, the educated students kept their consciousness level about the influences of trivial gifts (p<0.001) while the uneducated students were confident that they were immune to the influence of trivial gifts. Conclusions:The education program could be used for creating awareness of, increasing skepticism towards, and inculcating disapproval about pharmaceutical promotion practices. However, the effectiveness of the educational intervention is susceptible to erosion after exposure to the informal and hidden curriculum together with exposure to promotion. The impact of role-models, organizational culture, and institutional policies could be important aspects to be addressed for sustaining the effectiveness of such education programs.
Genç Cumhuriyet’in mirası Köy Enstitülerinde toplum sağlığı eğitimi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2021-08-27) Özkan, Gülten; Civaner, M. Murat; Bursa Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı.; 0000-0002-1679-0380
Türkiye’de dünyayı etkileyen ve tarih sayfalarına geçen iki büyük mücadele örneğinden biri Kurtuluş Savaşı diğeri batıdan doğuya tüm kırsalı kapsayan, klasik pedagoji ilkelerini kırarak çok yönlü iş eğitimi programıyla yetiştikleri topraklara öğretmen, tarımcı, sağlıkçı olarak dönen, toplumun beklentilerine yönelik tasarlanan, ulusal kalkınma ve eğitim seferberliği kabul edilerek UNESCO’nun gelişmekte olan ülkelere örnek model olarak gösterdiği Köy Enstitüleri projesidir. Köy Enstitülerinde, hayata geçirilen ve toplumu dönüştürmek amacıyla kurgulanan toplum sağlığı eğitim modelinin Tıp tarihi perspektifiyle ortaya çıkış nedenlerini, nasıl dönüştürüldüğünü ve neden sonlandırıldığını araştırmak, günümüz için nasıl yol gösterici olabileceğine bakmak ve bu konuları ilgili kişilerin dikkatini çekerek tartışmaya açmak çalışmanın temel amaçları olarak belirlenmiştir. Köy Enstitüleri sağlık kolları ile ilgili çalışmaların kısıtlı olması da ele alındığında literatürdeki boşluğu doldurmayı amaçlamak tıp tarihi açısından değerli görülmüştür. Belirlenen amaçlara yönelik geriye dönük nitelikteki tıp tarihi araştırmasında yöntem olarak sağlık mezunlarının köylerde yaptığı faaliyetler ile ilgili yayımlanan rapor, tutanak, fotoğraf, tez, kitap gibi her türlü ilgili belgenin incelenerek, Köy Enstitüleri adına kurulan derneklerinin yönlendireceği kaynak kişilerle görüşme planlanarak veriler toplanmış, Köy Enstitülerinin verdiği sağlık eğitiminin ayrıntılarının ortaya çıkarılması sağlanmıştır. Dünyada ilk kez üretim amaçlı iş ilkesiyle Türkiye’de kurulan ve varlığını birçok ülkeye duyurmuş olan Köy Enstitülerinde verilen çevre sağlığı, hijyen, sağlığı koruma, aşılama gibi halk sağlığı hizmetlerine yönelik uygulamalar ile topluma sundukları sağlık eğitiminde gösterdikleri başarıları incelemek, toplum sağlığı eğitim modelinin ortaya çıkış nedenlerini, nasıl dönüştürüldüğünü ve neden sonlandırıldığını araştırmak, günümüzde uygulanan toplum sağlığı eğitimlerine yol gösterebilecek bir uygulama olabileceğinin düşünmek, konuyu tartışmaya açmak tez çalışmasının temel çerçevesini oluşturmuştur.
Health-care reform in Turkey: Far from perfect
(Elsevier, 2014-01-04) Civaner, M. Murat; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği Anabilim Dalı.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019; 24075622600
Hemşire ve ebelerin kişisel olarak eksiklikleri giderme tutumunun etik açısından degerlendirilmesi
(Uludağ Üniversitesi, 2015) Utkualp, Nevin; Civaner, M. Murat; Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı.
Bu çalışmanın amacı, hemşire ve ebelerin görev ihmalini ve eksik malzemeleri tamamlama davranışlarının tıp etiği açısından değerlendirilmesidir. Araştırmanın evrenini, Bursa il merkezindeki kamu hastanelerinde Kadın Hastalıkları ve Doğum ile ilgili birimlerde (Doğumhane, Klinik, Acil Birimi, Yeni Doğan Yoğun Bakımı) çalışan 330 hemşire ve ebe grubu oluşturmuştur. Araştırmaya 289 ebe ve hemşire katılmıştır. Veriler, demografik özellikler ile çalışma durumuna ilişkin özellikleri içeren veri formu ve 'Ahlaki Duyarlılık Anketi' (ADA) aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde Pearson Ki-Kare ve Fisher Kesin Ki-Kare testleri kullanılmıştır. Katılımcıların %56.8'i sık sık, %24.8'i bazen, % 9.7'si her zaman "sağlık ekibinin herhangi bir üyesi görevini ihmal ettiğinde bu görevi tamamlama tutumunu sergilediğini" ifade etmiştir. Katılımcıların %10.0'ının, hastaların sağlık giderleri karşılanmadığı durumlarda sağlık çalışanlarının kişisel çabalarla sınırlı kaynakları tamamlamaya çalıştıkları belirlenmiştir. Katılımcıların %17.3'ü "kendi cebinden ya da aralarında para toplama", %24.2'si "hastanenin başka bölümlerinden karşılama", %20.2'si "başka hastaların sarf malzemelerinden idare etme" gibi kendince riskli çözümler bulmaktadır. Meslek ahlakı açısından değerlendirildiğinde, katılımcıların başkasının ihmal ettiği görevi tamamlamasının etik açısından haklı çıkarılamayacağı, bu tutumun süreklilik kazanmasının sorunların artmasına neden olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Acil durumlar dışında, katılımcıların tamamlama sorumluluğunun etik açısından doğru olmadığı, hatalı uygulamalara neden olacağını düşünülmektedir. Tüm bunlar hastaların olumsuz yönde etkilenmesine neden olacaktır. Hemşire ve ebelerin tutumlarından kaynaklanabilecek sorunların oluşmasını önlemek için hemşire ve ebelere eğitim verilmesi yararlı olabilir. Ayrıca, sağlık ekibi üyelerinin görev tanımlamaları daha iyi yapılmalıdır. Daha önemlisi, sağlık hakkı gereğince sağlık hizmetlerinin toplumdaki her bireyi kapsaması sağlanmalı, hizmetler gereksinime göre sunulmalıdır. Sözü edilen sorunlar ancak bu şekilde tümüyle ortadan kaldırılabilecektir.
How to defend mandatory immunization against vaccine hesitancy and vaccine refusal? An ethical assessment
(Ankara Microbiology Soc, 2023-01-01) Civaner, M. Murat; Civaner, M. Murat; CİVANER, MUSTAFA MURAT; Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019
One of the basic ethical principles in medical practice is to respect personal autonomy. However, it is a widely accepted view that when it comes to health problems that concern not only the individual but also the society, especially in epidemics of infectious diseases, individual autonomy can be violated by prioritizing the benefit of the community. This view is based on the scientific fact that epidemics can only be controlled by immunizing all susceptible individuals. However, whether all susceptible individuals can be compelled to be immunized remains a matter of debate around the world. Especially in the last three years, during the worldwide Coronavirus disease-2019 (COVID-19) pandemic, a significant part of the society has been hesitant about being vaccinated, and some have argued that vaccines should be rejected altogether. In the face of the situation outlined above, the question of "should immunization be mandatory?" has become more important than ever to be able to answer the question in a way that will ensure as broad consensus as possible. In this review article; it was discussed under which conditions mandatory immunization could be justified in terms of ethics and thus, it was aimed to contribute to the solution of the vital problem created by the phenomenon of vaccine hesitancy and rejection in terms of public health. To this aim, first of all, the need to clarify some concepts was mentioned. Afterwards, the arguments "must be compulsory", "should be optional", and "should not be done to anyone" were evaluated with their justifications and it was determined that the argument that immunization should be mandatory could be justified in terms of ethics. In the article, it was argued that the conflicts of "individual freedom X community benefit" and "personal autonomy X community benefit" did not exist in today's actual conditions, but it was stated that an individual with the knowledge of reality experiences a tension in the face of not putting this knowledge into practice. It was emphasized that in order to overcome this tension, consolidation of the theoretical background and also consideration of the macro determinants of vaccine hesitancy and rejection in practice were necessary. What needs to be done to re-establish trust in the medical institution was listed, and it was argued that the question of how to implement mandatory immunization could only be answered in a healthy way through a transformation process that will be implemented through a social dialogue.
LGBTİ+’ların cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmeti alırken karşılaştığı sorunların tıp etiği açısından analizi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2021-06-03) Konuk, Melike; Civaner, M. Murat; Bursa Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı.; 0000-0002-2948-8236
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetleri (CSÜS) kişilerin özel ve cinsel yaşamının bir parçası olması nedeniyle hem heteroseksüeller hem de LGBTİ+’lar için ‘özellikli’ sağlık hizmetlerindendir. LGBTİ+’lar yaşamın pek çok alanında olduğu gibi bu özellikli hizmetlere erişim ve sonrası bağlamında da olumsuz tutum ve davranışlara maruz kalabilmektedir. LGBTİ+’ların CSÜS hizmetlerine erişim sırasında yaşadığı sorunlar hem hastalar hem de sağlık çalışanları için Tıp Etiği açısından yanıtlanması gereken özgün etik sorunları ve soruları doğurmaktadır. Tezin amacı bu tür sorunların neler olduğunu saptamak, etik açısından analiz etmek ve hak ihlali ve ikilem yaratabilen durumları önlemek için öneriler geliştirmektir. Bu amaçla PRISMA kılavuzundan yararlanılarak bir sistematik derleme çalışması yürütülmüştür. Belirlenen anahtar kelimeler ile Web of Science, Cochrane, Ovid, Proquest, EBSCO, Scopus, PubMed, ULAKBİM TR Dizin, Dergi Park, Türkiye Klinikleri veri tabanları taranmış, erişilen 1.985 makale belli ölçütlere göre değerlendirilmiş, sonuçta uygunluk gösteren 28 tanesi araştırmaya dâhil edilmiştir. Çalışmaya dâhil edilen araştırmaların kalitesi New Castle – Ottawa Quality Assessment Scale, Critical Review Form – Qualitative Studies ve A Measurement Tool to Assess Systematic Reviews kalite değerlendirme ölçekleri ile değerlendirilmiştir. Sistematik derleme ile LGBTİ+’ların özel yaşamın gizliliğine ilişkin sorunlar, damgalanma, ötekileştirilme kaygısı, homofobik/transfobik tutumlar, sağlık politikalarının yetersizliği ve sağlık çalışanlarının LGBTİ+ sağlığı hakkında eğitim yetersizliklerinin olması sebebi ile CSÜS hizmetlerine erişimde önemli ölçüde sorun yaşadıkları saptanmıştır. Saptanan sorunlar olgu örnekleriyle de tartışılmış ve ilgili düzenlemelerin, haklara saygılı olacak yönde iyileştirilmesi, sağlık politikalarının ve buna bağlı olarak sağlık hizmetlerinin örgütlenme biçiminin yeniden düzenlenmesi, sağlık çalışanlarının eğitimi ve etik danışmanlığının kurumsallaştırılması gibi sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir.
Medical students' opinions about the commercialization of healthcare: A cross-sectional survey
(Springer, 2016-06) Balcıoğlu, Harun; Vatansever, Kevser; Civaner, M. Murat; Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi/Tıp Etiği Anabilim Dalı.; 0000-0001-5376-3499; S-4188-2019; 24075622600
There are serious concerns about the commercialization of healthcare and adoption of the business approach in medicine. As market dynamics endanger established professional values, healthcare workers face more complicated ethical dilemmas in their daily practice. The aim of this study was to investigate the willingness of medical students to accept the assertions of commercialized healthcare and the factors affecting their level of agreement, factors which could influence their moral stance when market demands conflict with professional values. A cross-sectional study was conducted in three medical schools in Turkey. The study population consisted of first-, third-, and sixth-year students, and 1,781 students participated in total. Students were asked to state if they agreed with the assertions of commercialized healthcare. Of all students, 87.2 per cent agreed with at least one of the assertions, and one-fifth (20.8 per cent) of them agreed with more than half of the assertions. First-year students significantly agreed more with some assertions than third- and sixth-year students. Being female, having mid-level family income, choosing medicine due to idealistic reasons, and being in the third or sixth years of medical study increased the probability of disagreement. Also, studying in a medical school that included integrated lectures on health policies, rights related to health, and health inequities, along with early field visits, increased the probability of disagreement. This study suggests that agreement with the assertions of commercialized healthcare might be prevalent among students at a considerable level. We argue that this level of agreement is not compatible with best practice in professional ethics and indicates the need for an educational intervention in order to have physicians who give priority to patients' best interests in the face of market demands.
Türkiye’de organ sağlama sisteminin tıp etiği açısından değerlendirilmesi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2023-05-31) Elgin, Ersin; Civaner, M. Murat; Bursa Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı.; 0000-0002-9509-5799
Çalışmamızın amacı Türkiye'deki organ temini ve sistemini tıp etiği açısındandeğerlendirmektir. Katılımcıların organ bağışı konusunda tam olarak bilgi sahibiolmadıkları ancak organ bağışı konusunda bilgi düzeylerinin yüksek olduğubelirlenmiştir. Organ bağışına yönelik tutumları ise olumsuzdur. Ancak katılımcılaruygulanan organ bağışı sisteminin uygun olduğunu düşünmektedir.Çalışmamız 15 Aralık 2021 - 15 Aralık 2022 tarihleri arasında B.U.Ü.T.F .'de toplam 700 hasta ve sağlık personeline anket uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Eldeedilen veriler; Pearson ki-kare ve Fisher-Freeman-Halton testleri SPSS 23 ile analizedilmiştir. Veriler ışığında organ temini ile ilgili altı etik soru tıp etiği ilkelerine göredeğerlendirilmiştir: yararlılık, zarar vermeme, özerkliğe saygı ve adalet.Ülkemizde bireyler özgür iradeleri ile organ bağışında bulunabilmektedir.Ayrıca birey hayatta iken organ bağışı yapmadığını belgelemesi halinde organlarıalınmamaktadır. Bu uygulamalar tıp etiğinin özerklik ilkesine uygundur. Organ bağışıbirimlerinin ülke genelinde yaygın olması da tıp etiğinin adalet ilkesinidesteklemektedir. Bunlar sistemin olumlu yönleridir.Organ bağışında bulunan kişilerin beyin ölümü gerçekleştikten sonra organbağışına ailelerin karar vermesi tıp etiğinin özerklik ilkesini ihlal edebilir. Organbağışının eğitim müfredatında yer almaması, organ bağışı sürecinde devlet tarafındanorgan bağışçılarına ve yakınlarına bazı pozitif ayrıcalıkların tanınmaması, yoğunbakım yataklarının ülke genelinde amaca uygun kullanılıp kullanılmadığınınbilinmemesi, kadavradan yeterince organ elde edilememesi ve bunun sonucundaülkemizin canlıdan organ naklinde dünyada ilk sıralarda yer alması sistemin olumsuzyönleridir.Organ bağışı ve teminini artırmak için geliştirilecek sağlık politikaları ileinsanların organ bağışına yönelik bilgi ve tutumları iyileştirilmelidir. Ülkemizdekicanlıdan organ nakillerini azaltmak için kadavradan organ temini artırılmalıdır. Ülkemizde 48.000'den fazla yoğun bakım yatağı bulunmasına rağmen bunlarınamacına uygun kullanılıp kullanılmadığı tespit edilmelidir. Beyin ölümü vakalarıtespit edilirken profesyonel ekipler oluşturulmalı ve desteklenmelidir. Çalışmamızınsonuçları ülkemizdeki sistemi desteklese de organ bağışı konusunda daha fazlasınaihtiyaç vardır. Bu nedenle yeni bir organ bağışı sistemi geliştirilmelidir.