Bir direniş biçimi olarak sanat: Adorno’da sanatın toplum ve politikayla ilişkisi

Abstract

Adorno’ya göre modern kapitalist dünyada kültür endüstrileşmiştir ve sanat eserleri meta haline gelmiştir. Kültür endüstrisi insanları tahakküm altına alarak seçimlerine ve eylemlerine yön verir. Bu endüstri düşünmeyi ve eleştirel bakışı ortadan kaldırarak var olan düzeni olumlar ve bu düzenin varlığını sürdürmesine katkı sağlar. Nitekim, kültürün endüstrileştiği modern kapitalist toplumda sanat özgürleşmeye imkân tanımaktansa bir tahakküm alanına dönüşmüştür. Adorno, sanatın özerk olması gerektiğini vurgulayarak onun “toplumun toplumsal antitezi” olduğunu söyler. Ona göre özerk sanat toplumla bağdaşmaz. Sanat, Ortodoks Marksistlerin savunduğu gibi mevcut toplumu yansıtarak ya da politik sorunları temsil ederek politik olamaz. Adorno’ya göre belli bir sınıfın amaçlarına hizmet eden, bu doğrultuda mesaj veren ve propaganda amacı güden sanatın politikliliğinden de bahsedilemez. Onun için, sanat insanların yabancılaştığı ve bir yanılsama içinde yaşadığı modern kapitalist topluma karşı bir direniş aracıdır. Çünkü özerk sanat, insanları düşünmeye, eleştirmeye yönlendirerek mevcut toplumu olumsuzlar ve alternatif bir topluma işaret eder. Ayrıca bu sanat insanların politik tutumlarını değiştirmeyi amaçlamasa da bunu gerçekleştirir.

According to Adorno, in the modern capitalist world, culture has become industrialized and works of art have become commodities. The culture industry dominates people and directs their choices and actions. This industry affirms the existing order by eliminating thinking and critical perspective and contributes to the maintenance of this order. As a result, in modern capitalist society where culture is industrialized, art has become a field of domination rather than an opportunity for emancipation. Adorno emphasizes that art should be autonomous and says that it is “the social antithesis of society”. For him, autonomous art is incompatible with society. Art cannot be political by reflecting existing society or representing political problems, as orthodox Marxists claim. According to Adorno, art that serves the purposes of a certain class, gives messages to people in this direction and aims for propaganda cannot be considered political. For him, art is a means of resistance against modern capitalist society in which people are alienated and live in an illusion. Because autonomous art directs people to think and criticize, negates the existing society and points to an alternative society. Moreover, although this art does not aim to change people's political attitudes, it does so.