Jeofizik yöntemler ile kütle hareketi modellemesi: Karapürçek, Sakarya örneği

Abstract

Bu çalışma, sismisitesi yüksek, aynı zamanda jeomorfolojik yapısı ve yüksek yağış rejimi ile heyelan probleminin sıklıkla gündeme geldiği bölgelerden biri olan Sakarya ilinin Karapürçek ilçesinde meydana gelmiş bir kütle hareketinin bütünleşik jeofizik yöntemler ile modellenmesini amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda heyelan yüzeyinde farklı fiziksel özelliklere duyarlı iki boyutlu (2B) elektik rezistivite tomografisi (ERT), aktif yüzey dalgaları analizi (MASW) ve mikrotremör (HVSR) yöntemleri uygulanmıştır. Jeofizik kesitler ile heyelan içyapısının gerçeğe daha yakın modellenebilmesi için jeolojik zemin sondajlarına da başvurulmuştur. Gerçekleştirilen bütünleşik çalışmalarda, yüksek özdirence ve kayma dalgası hızına (Vs) sahip heterojen yapıda kırıklı-çatlaklı arkozik kumtaşı malzemesinin alışagelmiş kütle hareketi modellerinin aksine düşük özdirence ve Vs hızına sahip kiltaşı üzerinde hareket ettiği belirlenmiştir. Bu karakterizasyon mikrotremörden elde edilen doruk genlik frekans değerlerinin düşük frekanslara doğru hareketi ile de desteklenmiştir. Ayrıca alt kotlara doğru yeni kayma düzlemleri ile gerçekleşen ilerleyişin peneplen vadi sırtında bir rotasyona uğradığı ve farklı yönde bir kayma düzlemine evrildiği tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar çalışma alanındaki kütle hareketini tanımlayan basitleştirilmiş bir şematik diyagram üzerinde de verilmiştir. Son olarak heyelan karakterizasyonu kapsamında gerçekleştirilen bu gibi çalışmaların kütle hareketini önlemedeki rolü ve farklı disiplinlere sağladığı katkı ortaya konmuştur.This study aimed to model a mass movement using integrated geophysical methods that occurred in the Karapürçek district of Sakarya province, which is one of the regions with high seismicity and where landslide problems are frequently brought up due to its geomorphological structure and high rainfall regime. For this purpose, 2D electrical resistivity tomography (ERT), active surface waves analysis (MASW), and microtremor (HVSR) methods, which are sensitive to different physical properties, were applied in the landslide area. Geological boreholes have also been employed to better model the landslide's internal structure through geophysical sections. The integrated studies revealed a landslide model, that the heterogeneous fractured-cracked arkosic sandstone material with high resistivity and shear wave velocity (Vs) moved on claystone with low resistivity and Vs velocity, contrary to conventional mass movement models. This characterization was also supported by the shift of the peak amplitude frequency values obtained from the microtremor towards lower frequencies. In addition, it has been determined that the mass movement towards the lower elevations with new slip surfaces has undergone a rotation on the peneplain ridge and evolved into a slip surface in a different direction. These results are also given on a simplified schematic diagram describing the mass movement in the study area. Finally, the role of such studies within the scope of landslide characterization in preventing mass movements and their contribution to different disciplines has been declared.