Nietzsche’nin perspektivizmi ve Heidegger’in “Dünya” kavramı: Kurosava’nın Raşomon’u üzerinden bir birlikte okuma

Abstract

Bu yazıda Nietzsche’nin özellilke Türkçe literatürde sıklıkla ihmal edilen “perspektivizm” düşüncesini Heidegger’in felsefesinde son derece önemli bir yer tutan “dünya” kavramı ile birlikte Akira Kurosava’nın Raşomon adlı sinema filmi üzerinden okuyacağız. Böylelikle, hem Nietzsche felsefesinin bugün bile geçerliliğini koruduğu söylenebilecek özünü —yani, perspektivizm düşüncesini— açıklayıp yorumlayacağız; hem Heidegger’in “dünya” kavramının Nietzsche’nin perspektivizmi üzerinden nasıl okunabileceğini gösterecek ve onu Nietzsche’nin perspektivist diliyle yeniden anlatacağız; hem de Akira Kurosava’nın Raşomon adlı filminde bu felsefi temaların nasıl görünür kılınıp yeni sorularla derinleştirerek bir “video-felsefe” yaptığını ortaya koyacağız. Bu amaçlar doğrultusunda, ilk bölümde Nietzsche’nin perspektivizm düşüncesinin ne olduğunu anlatıp onu “ne olsa gider” türündeki rölativist anlayışlardan ayıracağız. İkinci bölümde Heidegger’in “dünya” kavramını nasıl incelediğini ve “dünya-içinde-varlık” fikrinin neden Nietzsche’deki perspektivizm düşüncesine paralel bir anlayış olduğunu ortaya koyacağız. Son olarak, bu iki düşünceye dair örnekleri Raşomon filminde sergilenen “tanıklık fenomenolojisi” ve bu fenomenolojinin akla getirdiği bazı felsefi pozisyonlar üzerinden birlikte okuyup, filmin bu felsefi tartışmayı nerelere doğru yönelttiğini soruşturacağız.

In this article, we will explore Nietzsche's concept of "perspectivism" in conjunction with Heidegger’s concept of "World," using Akira Kurosawa's cinema film Rashomon as a lens. In doing so, we will elucidate and interpret a concept that may be read as the essence of Nietzsche's philosophy and as even relevant today—namely, perspectivism. Additionally, we will demonstrate how Heidegger's concept of "World" can be understood through Nietzsche's perspectivism and retell it in Nietzsche's perspectivist language. Furthermore, we will reveal how the film Rashomon visually engages with these philosophical themes, deepening them with new questions and creating an example of “video-philosophy.” In line with these objectives, in the first section, we will explain what Nietzsche's perspectivism is and distinguish it from relativistic understandings in the form of "anything goes." In the second section, we will examine how Heidegger investigates the concept of "World" and demonstrate why the idea of "being-in-the-World"; aligns with Nietzsche's perspectivism. Finally, we will examine examples of these two concepts together through the “phenomenology of testimony,” which we argue is depicted in the film Rashomon and we will explore how the film directs the philosophical discussion through the perspectives it introduces.