Zeytinburnu mozaikleri

Abstract

İstanbul’un Zeytinburnu İlçesi’ndeki Kazlıçeşme Sanat Galerisi’nin restorasyonu sırasında keşfedilen daha sonra 2017-2021 yıllarında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nün gerçekleştirdiği kazılarla açığa çıkarılan mozaiğin İS 4. yüzyıl ortası - İS 4. yüzyıl sonuna ait olduğu düşünülmektedir. Mozaik, Theodosius surları dışında, Porta Auera’nın (Altın Kapı) 1350 m kadar güneybatısında, Marmara Denizi kıyısından içeride 17 m yüksekliğindeki bir alanda yer almaktadır. Çok renkli mozaikte yoğun olarak tercih edilmiş geometrik motiflerle, bu motiflerin bazı kısımlarında kullanılan bitkisel bezeme unsurlarıyla meydana getirilmiş beş farklı bezeme kompozisyonuna rastlanmaktadır Bunlar; dalga ve örgü motifli iki daire içine yerleştirilmiş, merkezinde rozet bulunan sekizgen yıldız, bu merkez kompozisyonu çevreleyen birbirine geçen düğüm motifleri, iç içe geçmiş üçgenlerden oluşan dört uçlu yıldız kompozisyonu, paralelkenar dörtgenlerden oluşan sekiz uçlu yıldız motifleriyle birbirine teğet geçen dairelerin iç kısmına yerleştirilmiş karelerden oluşan geometrik kompozisyonlardır. Genel olarak motif ve kompozisyon çeşitliliği göz önüne alındığında Zeytinburnu mozaiklerinin İstanbul’da şimdiye değin var olan kısıtlı mozaik repertuarına önemli ölçüde katkı sağladığı düşünülmektedir.

The mosaics, which were discovered during the restoration of the Kazlıçeşme Art Gallery in the Zeytinburnu District in Istanbul, and later unearthed in the excavations carried out by the Istanbul Archaeological Museums in 2017-2021, are dated to the mid-4th century AD - the end of the 4th century AD. The mosaics are located outside the Theodosian Walls, 1350 m southwest of the Porta Aurea (Golden Gate), on an area of 17 m inland from the Marmara Sea coast. The polychrome mosaics are composed of five different compositions created mainly with geometric patterns among some parts of which varied vegetal motifs are used. These compositions respectively are a rosette inside the octagram placed in two circles with wave and weave motifs; interlocking knots surrounding the central design; four-pointed star composition being formed of intertwined triangles, and eight-pointed star motifs consisting of parallelograms and squares placed inside the tangent circles. Considering the variety of motifs and compositions in general, it is thought that Zeytinburnu mosaics have contributed significantly to the limited mosaic repertoire that has existed in Istanbul