Yılsonu harcama artışı (aralık ateşi) bağlamında bütçe harcamaları üzerine tartışma

Abstract

Devlet bütçeleri genellikle bir yıllık süre ile sınırlıdır. Bütçenin yıllık olma ilkesi bağlamında kamu kurumları kendilerine tahsis edilen ödenekleri ancak mali yıl içinde harcayabilirler. Devlet bütçesi olarak hazırlanan merkezi yönetim bütçesinin gerçekleşmesinde yılın her ayına eşit dağıtılmış bir ‟ödenek harcamasının” olmadığı, özellikle ödeneklerin harcanmasında yılın son aylarına diğer aylara göre daha fazla yüklenildiği yerli ve yabancı literatürdeki çeşitli çalışmalarda ortaya konmuştur. Özellikle uluslararası çalışmalarda yılın son aylarına doğru gerçekleşen harcamaların etkin olmayan harcama profili oluşturduğu ifade edilmiş, bu durumun ortadan kaldırılması yönünde öneriler ortaya atılmış hatta ödeneklerin ertesi yıla devri gibi öneriler de getirilmiştir. Bu çalışmada ise aralık ateşi konusu Türkiye açısından ele alınmış ve Türkiye’deki bütçe ödeneklerinin hareketi harcama türü -cari, yatırım, transfer- temelinde incelenerek gerçekleşen durumun olağan mı? yoksa olağanüstü bir durum mu? olduğu üzerine bir tartışma yapılmıştır. Sonuç olarak bütçe teorisi ve ihale mevzuatı yönüyle aralık ateşi durumunun Türkiye’de özellikle yatırım harcamaları açısından olağan bir durum olduğu, gelecek yıla ödenek devri önerisinin ise Türkiye için genel bir uygulama olarak geçerli olamayacağı ancak karşılığı nakit bulunan ödeneklerde ve bütçe fazlasının verildiği dönemlerde bu önerinin geçerli olabileceği kanaati oluşmuştur.In most cases, a government budget has a one-year lifespan. According to the annual budget principle, government agencies may spend only money that was budgeted for them in the current fiscal year. Many studies in domestic and international literature indicated that the budget implementation process lacked an equal distribution of spending across each month of the fiscal year. These studies show that the latter months of the year have a higher concentration of expenditures than the other months. It has been argued, especially in international research, that spending in the last months of the year creates an inefficient expenditure profile, and measures have been proposed to address this, such as carrying over unused appropriations to the following fiscal year. This article analyzes the December fever issue from Türkiye's standpoint by examining the categories of expenditures—current, investment, and transfer—and determining whether the situation is typical or exceptional. The article's findings indicate that the December fever situation in Türkiye is a typical situation from a budgeting theory and tender law perspective, particularly in terms of investment expenditures. The proposal of appropriation transfer to a next-year budget cannot be useful for Türkiye as a general practice. However, this solution may be reasonable in cash-based appropriations and when the budget surplus is given.