Bir Osmanlı başkentinde celâliler: Bursa’da celâli istilası ve yarattığı tahribat

Abstract

Dünyada ve Osmanlı İmparatorluğu’nda birçok değişim ve dönüşümün yaşandığı 17. yüzyıl Osmanlı Anadolu’sunda hemen her sınıftan insanın katıldığı Celâli İsyanları denilen şiddet sarmalı ortaya çıkmıştır. Her ne kadar tek bir hedef etrafında toplanmasalar da Celâli İsyanlarının temelinde katılımcılarının daha iyi yaşam koşullarına kavuşma arzusunun yattığı düşünülebilir. Bu doğrultuda daha iyi mevkilere ulaşmak isteyen Celâliler için Bursa devlet ile önemli bir pazarlık unsuru olmuştur. Siyasi, kültürel ve ekonomik açılardan önde gelen Bursa, 1607’de Kalenderoğlu Mehmed’in lideri olduğu Celâlilerce istila edilmiştir. Bu süre zarfında Kalenderoğlu’nun elçileri İstanbul’a giderek ona yeni bir idari görev verilmesi için pazarlığa oturmuşlardır. Yaklaşık iki ay süren istila boyunca şehrin doğusunun büyük kısmı tahrip edilmiştir. Bursa Şer’iye sicillerinden elde edilen bilgiler doğrultusunda hazırlanan bu çalışmada tahribatın genel kanının aksine büyük olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca tahrip edilen yapılar haritalandırılarak Celâli istilasının Bursa’daki izleri sürülmeye çalışılmıştır.

In the 17th century, many changes and transformations were experienced in the world and in the Ottoman Empire, a great turmoil called the Celali Revolts emerged in Ottoman Anatolia, in which people from almost every class participated. Although they did not gather around a single goal, it can be thought that the desire of the participants to achieve better living conditions underlies at the heart of the Celali Revolts. In this direction, Bursa became an important negotiation element with the state for the Celali rebels who wanted to reach better positions. Politically, culturally and economically prominent Bursa was invaded in 1607 by the Celali, led by Kalenderoğlu Mehmed. During this time, Kalenderoğlu's envoys went to Istanbul and negotiated a new administrative rank for him. During the invasion, which lasted about two months, most of the eastern part of the city was destroyed. In this study, which was prepared in line with the information obtained from the Bursa Şer'iye registries, it was concluded that the destruction was larger contrary to the general belief. In addition, the destroyed structures were mapped and the traces of the Celali invasion in Bursa were tried to be traced.