Tren geçişlerinin küçük Ayasofya Cami üzerinde ve yanındaki serbest zemin yüzeyinde oluşturduğu titreşimlerin deneysel olarak incelenmesi

Abstract

Kentleşmenin dünya çapında hızlı artışına paralel olarak, karayolu ve demiryolu trafiği de artmaktadır. Bunun sonucunda, özellikle şehir merkezlerinde yaygınlaşan demiryolu ağları, kültürel miras yapılarına son derece yakın inşa edilebilmektedir. Tren geçişlerinin oluşturduğu dinamik yükler, bu hassas yapılara hasar verebileceği gibi, yapı sakinlerini de rahatsız edebilmektedir. Demiryolu hattına yakınlığı, tarihi zenginliği ve toplumsal değerinden dolayı Küçük Ayasofya Cami bu çalışmada örnek yapı olarak seçilmiştir. Öncelikle, yapı üzerinde ve bahçesinde, tren titreşimleri kaydedilmiş ve frekans ortamında incelenmiştir. Demiryolundan uzaklaştıkça zemin yüzeyindeki titreşimlerin yayılımı deneysel ve teorik olarak belirlenmiştir. Ayrıca, titreşimlerin genlikleri, yapısal hasar potansiyeli ve insan tepkisi bakımından değerlendirilmiştir. Geniş bir frekans aralığına yayılan zemin titreşimleri, demiryolundan yaklaşık 35-45m uzaklıkta, zemin büyütmesi göstermiştir. Yapı üzerinde ise tarihi yapılarda hasara sebep olabilecek, sınır titreşim seviyeleri, bazı durumlarda aşılmıştır. Sonuç olarak, kültürel miras yapıları üzerinde ve çevresinde titreşim ölçümleri yapılması, bu yapıların durum değerlendirmesi ve olası hasarların önlenmesi acısından oldukça önemlidir.

Parallel to the increase in worldwide urbanization, road and rail traffic has also risen. Consequently, widespread railway lines have been built adjacent to the existing cultural heritage structures. Dynamic loading induced by train traffic may cause damage to these structures as well as discomfort to the residents. Due to the close proximity to the railway, historical significance and communal value, Little Hagia Sophia Mosque was selected as a case study. At first, vibrations on and around the mosque were measured and analyzed in the frequency domain. Attenuation characteristics of vibrations on the ground were determined theoretically and experimentally with distance from the railway. Then, measured vibration levels have been assessed in connection with the thresholds for potential damage and human response. Frequency of vibrations was distributed in a wide range and an amplification zone on the ground was observed 35-45m from the railway. Notably, peak particle velocities sometimes exceeded the previously established minimum damage thresholds. In conclusion, vibration measurement on and around the structure is crucial for the evaluation of structure’s condition and potential damage prevention.