Türkiye’de milliyetçi kimliğin dinî temelleri

Abstract

Osmanlı’ya girişi ve zamanla kurtuluş seçeneklerinden biri hâline gelmesi ile milliyetçilik, yoğun tartışmaların da konusu olmuştur. Bir yandan Müslüman-Türk unsur için birleştirici bir unsur, diğer yandan İslâmcı anlayışa alternatif bir söylem ortaya koyması ile sapma olarak görülmüştür. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında dini ihtiva eden milliyetçilik anlayışı, birlikte hareket etmeyi sağlamışsa da, sonrasında dinin dışarıda bırakılması ve bilhassa İslâmcı anlayışın pasifize edilmesi ile kurucu ideoloji başka birçok etmenle birlikte yurttaş merkezli etnik bir milliyetçiliğe evrilmiştir. Bu durum Milli Mücadele’nin başlangıcında görünen “birlik” anlayışını zaafa uğratırken 1950 sonrası koşulların değişmesi ile birlikte dinle bezeli bir milliyetçilik anlayışında İslâmcıların da etkin olduğunu görüyoruz. Çalışmada, İslâmcı-muhafazakâr cenahın 1950 sonrası hangi sâiklerle milliyetçi anlayış etrafında hizalandığı sorusunun cevabı aranırken, “devlet” olgusu etrafında şekillenen “milliyetçimukaddesatçı” dönüşümün anlatı inşası üzerinden şekillenen “devlet bizim” ya da “biz devletiz” anlayışı ve “devlet-din” özdeşliği ortaya konulmuştur.

With its entry into the Ottoman Empire and becoming one of the liberation options over time, nationalism has also been the subject of intense discussions. On the one hand, it was seen as a unifying element for the MuslimTurkish element, and on the other hand, it was seen as a deviation with the fact that it put forward an alternative discourse to the Islamist understanding. Although the understanding of nationalism containing religion enabled to act together at the founding stage of the Republic of Turkey, the founding ideology evolved into a citizencentered ethnic nationalism with many other factors after the exclusion of religion and, in particular, the pacification of the Islamist understanding. While this situation weakened the understanding of "unity" that appeared at the beginning of the National Struggle, with the change of conditions after 1950, we see that the Islamist were also active in a nationalism understanding adorned with religion. The article seeks to answer the question of which motives the Islamist-conservative side aligned around the nationalist understanding after 1950, while the understanding of “the state is ours” or “we are the state” shaped by the narrative construction of the “nationalist-sacred” transformation shaped around the phenomenon of “the state” and the identicalness of “statereligion” were put forward.