Honour and shame in the Middle East

Abstract

Bu yazının temel konusu, Türkiye'nin de içinde yer aldığı Akdeniz ve Orta Doğu kültür kuşağında bireyler arası mahrem ilişkilere damgasını vuran ahlaki ve davranışsal bir çifte standarttır. Ataerkil sembollerin tartışmasız bir ağırlığa sahip olduğu bu kültür çevresinde ortalama erkek tipinin kadınlara bakışını karakterize eden birbiriyle çelişik iki uç noktaya rastlanır. Toplumsal normlara tam olarak uyan ortalama bir erkek, bir yandan kendi yakını ve akrabası olan kadınları başka erkeklerin ilgisine karşı aşırıya kaçan bir kıskançlık duygusuyla korumaya çalışırken, diğer yandan, fırsat bulabildiği ölçüde yabancı kadınları baştan çıkarmaya uğraşır. Günlük yaşamın akışı içerisinde özümsenmiş olan bu ahlaki ve davranışsal çelişkinin kökenleri araştırılmıştır. Bu makalede, erkeğin mahrem alanda üstlendiği rollerin ve cinsellikle ilgili olarak edindiği değer yargılarının toplamına şeref yasası (code of honour) adı verilmiş; kadının sergilemekle yükümlü olduğu uyum, saygı, vakar ve utanç davranışları ise iffet yasası (code of modesty) kavramıyla ifade edilmiştir. Şeref ve iffet yasaları arasındaki güçlü bağlaşıklığın nedenleri tarihsel bir spektrum izlenerek açıklanmaya çalışılmıştır. Kadınla erkek arasındaki doğal işbölümü, klt geçim kaynaklarının paylaşımı çerçevesinde sürüp giden kabileler arası savaş ve rekabet durumu, Orta Doğu bölgesinin pek çok kültürün geçiş ve hareketlilik alanı olması gibi etmenler üzerinde durularak, hem söz konusu ahlaki ve davranışsal çifte standart hem de kadınla erkeğin mahremiyet rolleri arasındaki farklılık ve (bu farklılığa rağmen oluşan) bağlaşıklık üzerinde analitik bir çözümleme denemesi yapılmıştır.The male mind and conduct in the Middle East are largely characterized by a conflict which takes the form of a double-standard. This imposes upon average man the pursuit and seduction of others' women, while urging himself to be extremely intolerant towards other men in case they are occupied with similar exploits with the women who are related to him either by blood or by marital bond.