İnsancıl müdahalenin kurucu felsefi dayanakları üzerine bir inceleme: Doğal hukuk, Kant ve deontoloji

Abstract

İnsancıl müdahale, yaygın ve şiddetli insan hakları ihlallerini önlemek veya sonlandırmak iddiasıyla gerçekleştirilen bir askerî müdahale biçimi olarak evrensel insan hakları doktrinine yaslanmaktadır. Evrensel insan hakları doktrininin felsefi temelleri önemli ölçüde doğal hukuk ve doğal haklar ile Immanuel Kant’ın ‘koşulsuz buyruk’ üzerine kurulan ödev ahlakı üzerinde şekillenmektedir. İnsanların yalnızca insan olmak sıfatıyla bir takım doğal haklara sahip oldukları varsayımıyla doğal hukuk görüşü ve Kant’ın kendinde amaç olarak insanlık formülü üzerine bina edilen ödev ahlakı bu bağlamda evrensel insan hakları doktrininin temellerini oluşturmaktadır. İnsan hakları ihlallerine yönelik bir müdahale biçimi olarak insancıl müdahale de aynı felsefi temeller üzerinde, insanın korunması gereken bir değer olduğunun kabulü ve Kant’ın tam olmayan ya da etik ödevleri bağlamında yardıma muhtaç ötekilere yardım edilmesi gerekliliği çerçevesinde iddia edilmektedir. Bu çalışmada insan hakları ve dolayısıyla insancıl müdahale lehinde üretilen argümanların ağırlıklı olarak doğal hukuk ve deontolojiye kök saldığı ortaya konulmakta ve bu bağlamda insancıl müdahalenin felsefi temelleri açıklığa kavuşturulmaya çalışılmaktadır.

Humanitarian intervention, as a form of military intervention purporting to prevent or end widespread and severe human rights violations, is based on the doctrine of universal human rights. The philosophical foundations of the universal human rights doctrine are largely shaped by natural law and natural rights, as well as the deontological ethics based on Immanuel Kant's “categorical imperative.” The natural law perspective, which is based on the presumption that human beings have certain natural rights just by virtue of being human, and Kant's ethics of obligation, which is based on the formula of humanity as an end in itself, are the underpinnings of the doctrine of universal human rights in this context. Humanitarian intervention is claimed on the same philosophical grounds, within the framework of the acceptance that humans have a value that needs to be protected and the necessity of helping others who need help in the context of Kant's ethical or imperfect duties. This study reveals that the arguments produced in favor of human rights and, therefore, humanitarian intervention are mainly rooted in natural law and deontology, and the philosophical foundations of humanitarian intervention are tried to be clarified within this liberal context.