Sermayede yapı değişikliği; Brezilya 1947 - 1983

Abstract

24 Ocak 1980 istikrar tedbirleri sonrası tartışmaların "Brezilyalılaşma" üzerinde odaklaşması, üzerinde önemle durulması gereken konudur. 24 Ocak istikrar tedbirleri ve arkasında yatan "liberal" iktisat anlayışının Brezilya'da 1964 sonrası izlenen politika ile benzerliği yani "Brezilyalılaşma", bu tedbirler alındığı dönemde Brezilya'da 1974 sonrasında hızlanan enflasyon ve dış borç yüküyle bütünleşen büyümenin yavaşlaması ile 1980 sonrasında büyümenin gerilemeye dönüşmesi ve gelir bölüşümünün daha da bozulması bir çıkmazın habercisi olarak tartışmaların kaynağıdır. İşte bizi de eldeki veriler çerçevesinde Brezilya'yı incelemeye götüren Brezilya ve Türkiye'de izlenen politikaların benzerliği tartışmalarıdır. Brezilya'ya ilk yaklaşımımın amacı liberalleşmenin hangi doğrultuda olduğu, yani kaynak dağılımının gerçekten piyasaya bırakılıp bırakılmadığıdır. Liberal dönemde devlet-ekonomi ilişkileri nasıl olmuştur? Daha sonra bu soruya yanıtın ancak "liberalizm" öncesi dönemle birlikte ele alındığında anlamlı olacağını düşünerek, ikinci dünya savaşı sonrası başlayan "bilinçli" ithal ikameci sanayileşme dönemi ve 1964 sonrası "liberal" dönem kıyaslamalı olarak inceleme yoluna giderek verileceği belirdi. Böylece çalışmam, sermayedeki yapı değişikliği ile birlikte devletin ekonomiye müdahale biçimleri üzerine yoğunlaşmıştır. Brezilya, özellikle 1967-1973 yılları arasında yaşanan "Brezilya Mucizesi" dolayısıyla dikkati çeken bir ülkedir. 1964 istikrar tedbirleriyle kaynak dağılımının "Piyasa" ya bırakılması ile elde edilen başarıları yakın zamana kadar örnek gösterilen bu ülke, ayrıca 1964 askeri yönetimi ve piyasa mekanizması anlayışı arasındaki bağlantı nedeniyle eleştirilerin de yoğunlaşması ile gündeme gelmiştir. Bu konumundan hareketle incelememiz dış ekonomik ilişkilere ve devletin ekonomiye müdahale biçimlerine ağırlık verilerek, 1947-1964 ve 1964-1983 olmak üzere iki döneme ayrılarak, 1947-1983 döneminde sermayede yapı değişikliği ile sınırlanmıştır.