Okul öncesi dönemde çocukların ve öğretmenlerin çocuk-öğretmen ilişkisine yönelik algılarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı; okul öncesi dönemde çocukların ve öğretmenlerin, çocuk-öğretmen ilişkisine yönelik karşılıklı algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımının kullanıldığı bir tarama çalışması olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Bursa’nın merkez ilçelerinde bulunan MEB’e bağlı bağımsız anaokullarında, ilkokullar bünyesinde bulunan anasınıflarında ve özel okul öncesi eğitim kurumlarında okul öncesi eğitimine devam eden ve rastgele yolla seçilen 329 çocuk ile bu çocukların sınıflarında görev yapan 32 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, çocukların bakış açılarına göre öğretmenleri ile olan ilişkileri belirleyebilmek amacıyla, Çocukların Öğretmen Desteğini Değerlendirmeleri Ölçeği’nin (ÇÖDDÖ)’nin uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin uyarlama sürecinde Uluslararası Test Komitesi’nin önerdiği adımların takip edildiği çalışmada, öğretmenlerin çocuklar ile olan ilişkilerini algılama biçimini değerlendirebilmek amacıyla ise Öğrenci-Öğretmen İlişki Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak; öğretmen ve çocuk tarafından algılanan karşılıklı ilişkiye ait toplam puanların ve çocuk ve öğretmene ait demografik özelliklerin öğretmen tarafından algılanan ilişki biçiminin yordama durumunun belirlenmesi amacıyla regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda; çocuk ve öğretmenin aralarındaki ilişkiye bakış açısının karşılıklı olarak birbirinden bağımsız olduğu saptanmıştır. Cinsiyet değişkeninin önemli bir faktör olarak belirlendiği bu çalışmada, öğretmenlerin erkek çocuklar ile olan ilişkilerini daha çatışmalı olarak algılarken; kız çocuklar ile olan ilişkilerini daha yakın ve bağımlı olarak değerlendirdikleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin mesleki deneyimi ile çocuğun yaşı değişkenlerinin, hiçbir bağımlı değişken için anlamlı yordayıcılar olmadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin eğitim durumu değişkeni ile yakınlık ilişki biçimi arasında pozitif bir ilişki olduğu bulunmuş ve meslek lisesi mezunu öğretmenlerin çocuklar ile olan ilişkilerini daha yakın olarak belirttikleri görülmüştür. Okul türü değişkeninin de anlamlı bir yordayıcı olarak saptandığı çalışmada, özel okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların, öğretmenleri tarafından algılanan bağımlılık puanlarının, anasınıfına devam eden çocuklardan daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştırThe purpose of this study is to analyze the mutual perceptions of preschool children and teachers regarding child-teacher relationship in terms of different variables. The research was carried out as a survey study that used quantitative research approach. The working group of the research was formed of 329 children and their 32 teachers who were chosen randomly from private kindergartens affiliated to Ministry of National Education, nursery classes in elementary schools and preschool education institutions in central districts of Bursa in 2014-2015 academic year. In order to determine the relationships between children and teachers in children’s eyes, a study was carried out to make an adaptation of Teacher Support Rating Scale of Children. While adapting the scale Student-Teacher Relationship Scale was used in the study, where steps suggested by International Test Committee were followed, in order to determine the perceptions of teachers on their relationships with children. In accordance with the purpose of the study, a regression analysis was used to determine the regression of relationship perceived by teachers, teachers’ demographic features and total rates of mutual relationships perceived by teachers and children. It was determined as a result of the study that perceptions of teachers and children on their relationships are different. In this research, where gender variable is an important factor, it was determined that teachers perceive their relationships with boys as more conflicting while they perceive their relationships with girls as closer and more dependent. It was found that professional experiences of teachers and ages of the children were not significant predictors for any dependent variable. It was determined that there is a positive relationship between the educational backgrounds of teachers and intimateness and teachers graduated from vocational high schools have closer relationships with children. It was also determined that school type is a significant predictor that teacher perceived dependency scores of children from preschool education institutions are lower than children from kindergartens.