La place d’amédée ou comment s'en débarrasser dans le théâtre de ionesco

Abstract

Amedee ya da Nasıl Kurtulmalı'nın ionesco'nun Tiyatrosundaki yeri. ionesco kendi yapıtı üzerine en çok yazan tiyatro adamlarından biridir. Bir yazarın kendi yapıtını her uzman gerçek nitelikleriyle değerlendirebilme güçlüklerine karşın lonesco 'nun kendi tiyatrosunu çok açık bir biçimde gördüğü söylenebilir. Bu tiyatronun, "uyumsuzluk tiyatrosu" olarak nitelenmesine karşın kendine özgü bir mantığı, Ionesco'nun deyimiyle "çağın gereklerine uyumlu bir mantığı" ve alışılmış dışı bir ruhbilimsel yaklaşımı vardır. Tüm oyunlarının yapısında bu mantığa göre işleyen bir dizge vardır. Ionesco'nun kişileri de geleneksel davranış bütünlüğü ve kimlik kavramları dışındadırlar. Bu kişiler, çoğu kez, oyun içinde yapısal bir değişim yaratmadan, karşılıklı kişilik değiştirebilirler. Anlatım açısından biçim ve içeriğin ayrılmaz bir bütün oluşturduğu bu tiyatro bir temel karşıtlık üzerine kurulmuştur. Somut düzeyde "gömülme" ve "yükselme" olarak beliren bu kavramlar simgesel olarak "yok olma" ve "kurtulma" anlamlarını içerir. Amedee ya da Nasıl Kurtulmalı'­ nın bu tiyatroda özel bir yeri vardır; bu oyun bir yeni yönelişin ilk örneğidir: İlk kez bu oyunda bir öykü vardır ; ilk kez bu oyun tiyatro geleneğine uygun olarak ''güldürü" diye nitelenmiştir ; ilk 3 perdeli oyundur; lonesco ilk kez bu oyunla değişik bir yaratıcılık uygulamasına girişmiştir: düşlerden yola çıkmak ve bunları ilk önce öykü biçiminde yazmak. Yine ilk kez bu oyunla lanesco'nun kişileri tinsel içerik ve kimlik kazanmaya başlamışlardır. Ayrıca, iki temel izlekten biri olan "yükselme" izleği ilk kez bu oyunda belir.

Amédée ou Comment s'en débarrasser occupe une place importante dans l'itinéraire théâtre de ionesco. Cette pièce qui est la première des pièces a 3 actes, indique une nouvelle orientation qui ne détruit en rien l'originalité fondamentale de ce théâtre: Amédée est encore la première pièce "onirique" de Ionesco; la première pièce à avoir des traits autobiographiques; la première à avoir un sujet que l'on pourrait résumer; la premii!re d avoir des personnages doués de profondeur psychologique; la première o u apparaît, d 'une façon inattendue, le thème de l'élévation ou de la légèreté qui constitue le contrepoids du thème déjà existant de l'enlisement o u de la lourdeur.