Uçucu kül örneğinden demir ve alüminyum gideriminde Taguchi yaklaşımı

Abstract

Termik santrallerde oluşan uçucu küllerin büyük bir kısmı kül barajlarına akıtılarak depolanmaktadır. Depolanan küllerin içeriğinde bulunan metal/ağır metal miktarları oldukça fazla olup, çevresel risk oluşturmaktadır. Uçucu küllerle ilgili çalışmalar daha çok tarımsal alanlarda, inşaat sektöründe ve diğer endüstri kollarında kullanımı üzerinedir. Bu çalışma kapsamında Seyitömer Termik Santrali’nden temin edilen uçucu kül karakterizasyonunu müteakip farklı asidik/bazik liç şartlarında solüsyona alınabilirliği araştırılmıştır. Temin edilen uçucu külde 56.900 mg/kg demir, 39.400 mg/kg alüminyum içeriği tespit edildiğinden, bu çalışma kapsamında demir ve alüminyum elementlerinin farklı liç şartlarında giderim verimleri araştırılmıştır. Deneyler Taguchi deney tasarımına göre yürütülmüş olup, farklı katı/sıvı oranları, farklı asit/baz konsantrasyonları, farklı sıcaklık şartlarında çalışılmıştır. En etkili giderim verimleri, 1/5 katı/sıvı oranında, 1,5 M hidroklorik asit konsantrasyonunda, 75 °C’de elde edilmiştir.

A large part of the fly ash formed in thermal power plants is stored in ash dams. The amount of metal / heavy metal in the contents of the stored ash is very high and poses an environmental risk. Studies about fly ashes is mostly concerned with the use in agricultural, construction and other industries. Within the scope of this study, firstly fly ash sample was obtained from Seyitömer Thermal Power Plant, then investigated for the availability to the solution under different asidic/basic leaching conditions. 56.900 mg/kg iron and 39.400 mg/kg aluminum content were determined in the supplied fly ash. Therefore, the recovery efficiencies of iron and aluminum elements under different leaching conditions were investigated. Experiments were carried out according to the Taguchi test design and different solid/liquid ratios, different acid/base concentrations, and different temperature conditions were studied. The most effective removal efficiencies were obtained at a concentration of 1.5 M hydrochloric acid at 75 ° C with 1/5 solid/liquid ratio.