Klasik Batı Müziği bağlamında müzikal göstergebilimde temel birim sorunsalı

Abstract

Anlam bilimi açısından temel birim sorunsalı temelde bir dilbilim sorunsalı olmasına rağmen, yirminci yüzyılda diğer birçok alan gibi müzik estetiği ve müzikal göstergebilim alanları için de bir tartışma konusu olagelmiştir. Ferdinand de Saussure ve Charles Peirce öncülüğünde gelişen göstergebilim, dil modelini sosyal bilimlerin psikoloji, antropoloji, felsefe, edebiyat bilimi, anlatı bilim gibi alanlarına ve resim, sinema, tiyatro ve müzik gibi sanat alanlarına uygulanmıştır. Ancak bir gösterge sistemi olarak dilde, gösterenin temel biriminin fonem/sesbirim olduğu, gösterilenin temel biriminin ise monemöne sürülebilecekken ,görece daha yeni bir alan olan müzikal göstergebilim söz konusu olduğunda böylesi bir birimin varlığı halen tartışmalı bir konudur. Müzikal göstergebilim alanında şimdiye kadar yapılan öncü çalışmalar bu sorunsalı çeşitli bakımlardan ele almış, ancak tartışma Klasik Batı Müziği ekseninde sürdürülmesine rağmen temel birim sorunsalı için tatmin edici bir uzlaşı sağlanamamıştır. Bu çalışmada müzikal göstergebilimde temel birim sorunsalı temel göstergebilim kuramları açısından sorgulanacak ve müzikal göstergebilimde olası bir temel birimin varlığına dair bir tartışma yürütülecektir. Bu bağlamda öncelikle F. de Saussure, C. Peirce ve R. Barthes gibi göstergebilim alanının öncülerinin göstergebilim kuramlarınakısaca değinilecek ve bu kuramların olası bir uygulamasının müzikal göstergebilime sağlayabileceği katkılar J. Molino, M. Baroni, J. J. Nattiez ve N. Ruwet gibi müzikal göstergebilim alanında çalışan uzmanların görüşlerine başvurularak soruşturulacaktır. Tartışmayı takiben, N. Ruwet’nin“tepeden dibe doğru” ya da “dipten tepeye doğru” olarak adlandırdığı iki ayrı yolla, söz konusu sorunsala yönelik alternatif bir fenomenolojik uygulama önerilecektir. Öte yandan, eldeki mevcut kısıtlı literatür, tartışmayı Klasik Batı Müziği ekseninde sürdürmüş olduğundan, çalışmanın evrensel kümesinin Klasik Batı Müziği olarak kısıtlanması tercih edilmiştir.

Although the question of basic unit is a question of linguistics in principle, it has been a question of musical aesthetics and of musical semiotics in twentieth century likewise of many other disciplines. Developed under the pioneering roles of Ferdinand de Saussure and Charles Peirce, semiotic studies have applied the language model to the disciplines of social sciences such as psychology, anthropology, philosophy, literary science, narratology, and artistic disciplines such as painting, cinema, theater and music.While it could be argued that the basic unit of a signifier is phoneme or of a sign is moneme, the question of basic unit is still an arguable question in musical semiotics, a relative new discipline. Pioneering studies in musical semiotics have dealt with this problematic in various aspects, but although the discussion has continued on the axis of Classical Western Music, a satisfactory consensus has not been achieved for the basic unit problematic.In this paper, the question of basic unit in musical semiotics will be examined in regard to the major semiotics theories and an inquiry on the existence of a possible basic unit in music will be performed. In this context, a brief summary of the semiotics theories of F. de Saussure, C. Peirce and Barthes; and the possible contribution of a possible application of these theories to the musical semiotics will be discussed by referring to J. Molino, M. Baroni, J. J. Nattiez and N. Ruwet. Following the discussion, an alternative phenomenological application to the question will be suggested by using the two ways as N. Ruwet names “from top to bottom” and “from bottom to top”. On the other hand, since the limited literature at hand has continued the discussion on the axis of Classical Western Music, the universal set of this study was intentionally limited to Classical Western Music.