Matematik öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme eğilimlerinin ve yaratıcı düşünmeyi ders planlarına yansıtma durumlarının incelenmesi

Abstract

Öğretmen veya öğretmen adaylarının tasarladıkları ders planlarının öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine desteği açısından daha nitelikli bir öğretimin planlanmasına, uygulama öncesinde planlardaki eksik noktaların düzenlenmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu açıdan araştırmanın amacı matematik öğretmen adaylarının bir dersin öğretimini öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine katkı sağlayacak şekilde planlanması ve bunu yansıtma durumları, yaratıcı bir öğretimle ilgili becerileri ve bakış açılarını derinlemesine incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma grubu bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi ilköğretim matematik öğretmenliği lisans programına kayıtlı üçüncü sınıf öğretmen adaylarından oluşmaktadır. Araştırma 2022 – 2023 eğitim öğretim yılında yapılmış olup çalışmaya 48 öğretmen adayı katılmıştır. Öğretmen adayların yaratıcı düşünme eğilimlerini belirlenmek amacıyla kullanılan ölçeğin analizi sonucuna göre üst ve alt grup yöntemiyle üst gruptan üç, alt gruptan üç gönüllü öğretmen adayı olmak üzere toplam altı öğretmen adaylarıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Veri toplama araçları uygulanan ölçek, öğretmen adaylarının hazırladıkları ders planları ve öğretmen adaylarıyla yapılan yarı yapılandırılmış görüşme formları şeklindedir. Araştırmanın bulguları nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analizi yapılarak analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının hazırladıkları ders planlarını analizi ise “yaratıcılığı destekleyen görevler” teması altında incelenmiştir. Bu görevler; açık uçlu problem, problem kurma, ilişkilendirmeler, görselleştirmeler, genişletmeler, iletişim şeklindedir. Bu görevlerden en fazla görselleştirmeler ve sonrasında açık uçlu problem görevleri kullanılıdğı, en az ise problem kurma görevlerine yer verildiği tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının bir dersi yaratıcı bir şekilde planlama noktasında incelenen görevlerin birbirine yakın düzeyde kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle problem kurma görevlerini bir dersin içerisinde kullanma açısından öğretmen adaylarının desteklenmeleri gerektiği tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının planlarında yaratıcılık kavramına katkı sağlayabildikleri ve bir dersi yaratıcı bir şekilde planlama yapmada biraz daha geliştirilebilecekleri sonucuna ulaşılmıştır.It is thought that the lesson plans designed by teachers or pre-service teachers will contribute to the planning of a more qualified teaching in terms of supporting students' creative thinking and to the organization of missing points in the plans before implementation. From this point of view, the aim of the study is to examine in depth the mathematics teacher candidates' planning of a lesson in a way to contribute to students' creative thinking and their reflection of this, their skills and perspectives on creative teaching. Case study, one of the qualitative research methods, was used in the study. The study group consists of third-year prospective teachers enrolled in the undergraduate program of elementary mathematics teaching at the Faculty of Education of a state university. The research was conducted in the 2022 - 2023 academic year and 48 pre-service teachers participated in the study. According to the results of the analysis of the scale used to determine the creative thinking tendencies of pre-service teachers, semi-structured interviews were conducted with a total of six pre-serviceteachers, three volunteer pre-service teachers from the upper group and three volunteer pre-service teachers from the lower group, using the upper and lower group method. Data collectiontools consisted of the scale, lesson plans prepared by the pre-service teachers and semi-structured interview forms with the pre-service teachers. The findings of the study wereanalyzed using descriptive analysis, one of the qualitative data analysis methods. The analysisof the lesson plans prepared by the pre-service teachers was analyzed under the theme of "tasksthat support creativity". These tasks are open-ended problem, problem posing, associations,visualizations, extensions, and communication. Among these tasks, visualizations and then open-ended problem tasks were used the most, while problem posing tasks were used the least. It was concluded that the tasks examined at the point of planning a lesson creatively were used at a similar level. It was determined that pre-service teachers should be supported especially in terms of using problem posing tasks in a lesson. It was concluded that pre-service teachers can contribute to the concept of creativity in their plans and that they can be further developed inplanning a lesson creatively.