Alan dili söz varlığının genel dildeki ilişkileri üzerine: Spor terimleri örneği

Abstract

Terimler dil sistemi içinde alan dili olarak adlandırılan alt birimlerin üyeleridir. Her dilde mevcut olan bilim, teknik ve sanat alanındaki kelimeler terim niteliği kazanarak alan dilinin söz varlığını oluşturur. Bu söz varlığının oluşmasında toplumsal algının ve dilin yetkinliğinin etkisi önemli rol oynamaktadır. Nitekim dil içindeki herhangi bir sözlük birim karşımıza terim olarak çıkabilmektedir. Terimlerin kavram alanı kesin ve açık nitelikte olup anlam alanları sınırlıdır. Zaman içinde alan dilinin söz varlığına ait bazı terim birimlerin genel dilde yaygınlaştığı ve birden fazla anlamı karşıladığı görülebilmektedir. Dildeki birimler arasındaki etkileşimlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan bu durum genel dilden alan diline ve zamanla alan dilinden genel dile doğru bir yöneliş göstermektedir. Bu yönelişler esnasında alan dilindeki terim birimler terim olma özelliklerini kaybedebildikleri gibi, farklı bir kavramı karşılayan yeni bir terim olarak da görülebilmektedirler. Terimlerin genel dilde yaygınlaşması Türkçede kendini daha çok kalıp söz/deyim haline gelerek göstermektedir.

Terms are members of a sub-category of the language system called terminology. The words of natural languages related to different fields such as science, technology and art etc. acquire term characteristics and constitute the vocabulary of the terminology. For the constitution of this special vocabulary, social perception and the language competence play a decisive role. Thereby any lexical item in the language may appear as a term. Concept area of the terms is exact and clear and their meaning area is restricted. It is also possible, that some lexical items of terminology are used in the standard language prevalently by and by and correspond to more than one meaning. This case, which occurs as a result of the interactions between units of the language, shows tendencies from standard language to terminological language, and sometimes it also shows tendencies from terminological language to the standard language (by and by). During these movements, units of terminological area may lose the characteristic of being term, and they can also be used as a new term to imply a different concept. The spreading of the terms in the standard language appears in Turkish rather by becoming clichés and idioamatic expressions.