Anksiyete ve yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkide duygusal öz yeterlik ve öz eleştirel ruminasyonun aracılık rollerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, anksiyete ve yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkiye duygusal özyeterlik ve öz eleştirel ruminasyon faktörlerinin aracılık etkisi olup olmadığını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Anksiyete ve yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkiyi ortaya koyan birçok çalışma mevcuttur ve alan yazında bu iki değişkenin birbirinden etkilenebildiği ifade edilmiştir. Anksiyete ve yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkininaraştırılması anksiyete bozukluklarının tedavisi için önemlidir. Bu araştırmada, bu iki değişken arasındaki ilişkiye duygusal öz yeterlik ve öz eleştirel ruminasyonun aracılık etkileri incelenmiştir. Araştırmaya, Türkiye’de yaşayan ve yaş ortalaması 34,03 olan (SS=12,108)165’i kadın 103’ü erkek olmak üzere toplam 268 kişi katılmıştır. Katılımcılar, araştırmaya gönüllü olarak katıldıklarını beyan ettikten sonra Demografik bilgi formunu doldurmuşlardır. Katılımcılara sırasıyla Beck Anksiyete Ölçeği, Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği – 30, Öz Eleştirel Ruminasyon Ölçeği ve Duygusal Öz Yeterlik Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizi için SPSS paket programı ve PROCESS macro eklentisi kullanılmıştır. Yapılan analizlerde duygusal öz yeterliğin anksiyete ile inkar/baskılama arasında kısmi aracı ve anksiyete ile sıkıntıya katlanma arasında tam aracı rolü olduğu görülmüştür. Öz eleştirel ruminasyonun ise anksiyete ile erteleme arasında tam aracı, anksiyete ile sıkıntıdan hoşlanmama arasında tam aracı ve anksiyete ileinkar/baskılama arasında kısmi aracı rölü olduğu bulunmuştur. Elde edilen sonuçların anksiyeteyle ilgili literatüre ve pratiğe katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu sonuçlar, anksiyete ve yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkiyi duygusal öz yeterlik ve öz eleştirel ruminasyon aracılığıyla açıklamaya katkı sağlamaktadır. Araştırmadan çıkarılan sonuçlar ifade edilmiş ve alan yazın ışığında tartışılmıştır.This study aims to investigate whether emotional self-efficacy and self-critical rumination mediate the relationship between anxiety and experiential avoidance.Numerous studies have highlighted the relationship between anxiety and experiential avoidance, indicating that these two variables can influence each other. Exploring the relationship between anxiety and experiential avoidance is crucial for the treatment ofanxiety disorders. In this research, the mediating effects of emotionalself-efficacy andself-critical rumination on the relationship between these two variables wereexamined.A total of 268 participants living in Turkey, with an average age of 34.03 years (SD=12.108), participated in the study, including 165 women and 103 men. Aftervoluntarily agreeing to participate, the participants completed the DemographicInformation Form. The participants were then administered the Beck Anxiety Inventory, the Multidimensional Experiential Avoidance Questionnaire-30, the Self-Critical Rumination Scale, and the Emotional Self-Efficacy Scale. Data were analyzedusing the SPSS software package and the PROCESS macro. The analyses showed that emotional self-efficacy partially mediated therelationship between anxiety and denial/suppression and fully mediated therelationship between anxiety and distress tolerance. Self-critical rumination was foundto fully mediate the relationship between anxiety and procrastination, fullymediate therelationship between anxiety and distress intolerance, and partially mediate therelationship between anxiety and denial/suppression. The results are expected to contribute to the literature and practice related toanxiety. These results contribute to explaining the relationship between anxiety andexperiential avoidance through emotional self-efficacy and self-critical rumination. The conclusions drawn from the study have been presented and discussed in light of the existing literature.