Bursa'nın antik deniz limanları

Abstract

Antik dönemde deniz ticaretinin öneminin artması ile birlikte, kent dokusu içerisinde en önemli noktalardan birisi de limanlar olmuşlardır. Bu nedenle, Atina (Pireus), Pergamon (Elaea), Megara (Nisaea) gibi güçlü karasal kentler, kendilerine birer kıyı kentini bağlamış, ticaret ve askeri amaçla kullanılan kapıları haline getirmişlerdir. Limanlar, kente gelen tüccarların ilk ve son gördükleri kent bölümüdür. Fakat bu kadar önemli bir konumda olmalarına rağmen, araştırmacılar tarafından hak ettiği önemi uzun yıllar boyunca görmemişlerdir. Marmara Denizi de, 1993 yılından sonra arkeolojik sualtı araştırmaları ile tanışmıştır. Bursa il kıyıları ise 2006 yılına kadar hiç araştırılmamıştır. Bursa il sınırları içerisindeki ilk sualtı araştırmaları ise Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nün kurulması ile başlatılmıştır. Antik ve modern kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, Bursa ili sınırları içerisinde farklı dönemlerde kullanılsa da 14 adet liman bulunmaktadır. Küçük Kumla, Büyük Kumla, Karaca Ali, Fıstıklı ve Armutlu limanlarından Osmanlı Dönemi kaynaklarında bahsedilmektedir. Makalemizde, Bursa’nın Marmara Denizi kıyı şeridinde yaptığımız araştırmalar neticesinde Osmanlı Dönemi öncesine tarihlenen liman kalıntıları ve liman kentleri tanıtılmıştır.

Harbours became one of the important features of the cities with the increase importance of the sea trade in Antiquity. Because of this reason, important inland cities such as Athens (Pireus), Pergamon (Elaea) and Megara (Nisaea) had allied with a coastal town and use this town as a door for trade and military purposes. Harbours were the places where merchants were first welcomed, and the last place they have seen when leaving. Unfortunately despite their crucial position they have not seen the importance they deserve by the researches for many years. Researches in Marmara Sea first started in 1993. Any archaeological underwater researches had been done until 2016. Primarily underwater researches in Bursa province started with the foundation of Uludağ University Archaeology Department of Uludağ University. Ancient written sources mentions 14 harbours were in use during different periods in Bursa province. Küçük Kumla, Büyük Kumla, Karaca Ali, Fıstıklı and Armutlu harbours were mentioned in Ottoman documents. This article aims to address harbour remains and harbour cities, which were detected during our Marmara Sea coastline researches in Bursa province before the Ottoman Era.