Mutluluk bir energeia mı yoksa bir entelekheia mı?

Abstract

Aristoteles Nikomakhos’a Etik adlı yapıtında mutluluğun nedirini “tam erdeme uygun bir ruh etkinliği” (EN, 1098a 17) olarak belirlemektedir. Bu yazı Platon kavramlarını da -rastlantısal olarak değil tercih ile birlikte- hesaba katarak Aristoteles’in onu anladığı tarzda mutluluğu, etkinliği (energeia), etkinliğin tamamlanmadan (entelekheia) farkını ve “insan”ın tamamlanması ile mutluluğun ilişkisini araştırmaktadır. Aristoteles’in mutluluğa ilişkin tanımı gelişigüzel, el yordamı ile belirlenmiş değildir, aksine bu tanım onun insanın amacını içinde taşıyarak varolması ile insanın mutluluğunun bir-arada olduğuna ilişkin savının zorunlulukla temelendirilebilmesi için bilerek, isteyerek ve tercih ile ortaya koyulmuştur. Bu yazıda praksis’in poiesis’den telos’u bakımdan farkı, insanın asıl anlamda ve önde gelen insan olarak varolabilmesinin hangi etkinliklerle ve ancak nasıl mümkün olabileceği ve bunun mutluluk ile ilişkisi, insanın bir politikon zoon olmasının ne demeye geldiği, Platon’un belirlediği ve Aristoteles’in de onu kullandığı bir yöntem olarak dialektike’nin ne olduğu ve nasıl yürütüldüğü, Platon’da adaletin “kişi”nin mutlu olması ile ilişkisi ile philosophos’un tamamlanmasını olanaklı kılacak etkinlik olan theorein etraflıca ele alınmaktadır.

Aristotle, in his Nicomachean Ethics determines the what it is for happiness to be as “a being-at-work of the soul that is in accord with complete virtue” (N.E., 1098a 17). This paper –taking Platonic concepts into account not incidentally but deliberately with choice- intends to investigate happiness, being-at-work (energeia), the difference between being –at-work and being-at-work-stayingitself (entelekheia), the relation between the completion of a human being and happiness as Aristotle understands them. The definition Aristotle gives regarding happiness is by no means haphazardly put forward, quite the contrary this definition is determined “knowingly, willingly and with choice” as Aristotle would put it, in order for him to be able to give an account for his argument concerning the togetherness of the completion of a human being and his/her happiness. This paper discusses the difference between praksis and poiesis with regard to their tele, how and with which activities it is possible for a human being to be human in the proper sense and the relation this has with happiness, what it means for the human being to be a politikon zoon, what dialektike is and how it is proceeded as one method determined by Plato and also used by Aristotle, the relation between justice and the being-at-work-staying itself of a person according to Plato and theorein as one being-at-work that might make it possible for the philosophos to establish itself. The paper lastly argues and concludes that although theorein is an all-important being-at-work (energeia) for the anthropos he anthropos and for his/her completion and therefore necessitous for the happiness of one particular form of anthropos which is called philosophos, it cannot be asserted that for each and every person happiness cannot be achieved if that person is not involved in that activity called theorein.