Zaman serisi tahmin yöntemleri ile para çarpanının tahmin edilmesi

Abstract

Para stokundaki büyümeyi kontrol edebilmek için uygulanabilecek bir yöntem para çarpanı ile ilgili öngörülere bağlı olarak parasal tabanı ayarlamaktır. Diğer bir ifadeyle gelecek döneme ilişkin para çarpanının değerinin ne olduğu biliniyorsa, arzulanan para stoku miktarını gerçekleştirebiirnek için gereken işlem parasal taban miktarını ayarlamaktır. Bu tür bir kontrol prosedürünün çalışabilmesi için para otoritelerinin para çarparondaki demeleri doğru olarak tahmin etmeleri gerekir. Ülkedeki yasal olmayan faaliyetlerin hacminden bankacılık sistemine duyulan güvene kadar değişen bir faktörler kümesi tarafından etkilenen para çarpanını doğru olarak tahmin edecek bir modelin geliştirilmesi bu nedenle oldukça güçtür. Bu çalışmada amaç zaman serisi tahmin yöntemlerine dayanarak Türkiye'de para çarpanını en doğru olarak tahmin edebilecek yöntemi araştırıp para stokunun kontrolü aç sından bir araç suna bilmektir. Çalışmanın birinci bölümünde para stoku ile parasal taban arasındaki ilişkiden hareketle para çarpanının önemi vurgulanmaktadır. İkinci bölümde ise para çarpanının tahmininde kullanılabilecek çeşitli zaman serisi tahmin yöntemleri hakkında özet bilgi verilmektedir. Türkiye'de para çarpanına ilişkin tahmin sonuçlarının ele alındığı üçüncü bölümde çeşitli istatistiksel testler yardımıyla yöntemlere ilişkin değerlendirmeler yapılmaktadır.