Örnek bir yığma bina üzerinde 1998, 2007 ve 2019 Türk deprem yönetmeliklerinin karşılaştırmalı olarak irdelenmesi

Abstract

Türkiye’de yığma yapılar halen en fazla olan yapı sistemlerinden biridir. Yığma yapılar son yıllarda özellikle şehir merkezlerinde pek fazla inşa edilmediğinden, sanki ikinci plana atılmış gibi görünse de yeni sistemlerin ömrü henüz tam olarak bilinmemektedir. Oysa yığma yapı sistemi binlerce yıldır uygulanmıştır. Bu nedenle gelecekte tekrar ön plana çıkma ihtimalleri bulunmaktadır. Yığma yapılarda düşey taşıyıcı elemanlar duvarlar olduğundan özellikle deprem gibi yatay yükler altında davranışları, geleneksel betonarme çerçeve sistemlerden oldukça farklıdır. Bu yüzden yığma yapılar deprem yönetmeliklerinde ya ayrı bir bölüm olarak yer almakta ya da bunlar için özel yönetmelikler hazırlanmaktadır. Ülkemizde yığma yapıların depreme göre hesap ve tasarımı konusunda yönetmeliklerde zaman içinde bazı değişiklikler olmuştur. 1998 yönetmeliği ile 2007 yönetmeliği arasında çok önemli farklar olmasa da, 2019 yönetmeliği önemli farklar içermektedir. Bu makalede ülkemizde uygulanmış olan 1998 ve 2007 yönetmelikleri ile 2019 yılından itibaren yürürlüğe girecek olan deprem yönetmeliği hükümleri örnek bir bina üzerinde karşılaştırılmalı olarak irdelenmektedir. 2019 da yürürlüğe girecek olan yönetmelikte başta deprem bölgesi ve zemin sınıfı gibi yığma yapıların hesap ve tasarımını etkileyen değişiklikler olmuştur. 2007 yönetmeliğine göre 1. Derece deprem bölgesi olan Bingöl’de olduğu varsayılan örnek bina üzerinden elde edilen sonuçlara göre, yeni 2019 yönetmeliğine göre hesaplanan taban kesme kuvveti 2007 yönetmeliğine göre hesaplanan değerden %42, 1998 yönetmeliğine göre hesaplanan değerden ise %77 daha büyük çıkmıştır.

In Turkey, masonry structures are still one of the most frequently used structural systems. Since masonry structures have not been built much in recent years, especially in city centers, it seems as they are not considered as a primary option, but the life of new systems is not yet known. However, the masonry building system has been applied for thousands of years. For this reason, there is a possibility that they come into prominence in the future. The behavior of masonry structures under horizontal loads, especially earthquakes, is quite different from that of conventional reinforced concrete frame systems, as vertical load-bearing elements are walls. Thus, masonry structures are either included in seismic codes as a separate section or special regulations about them are published. There have been some changes over time in the regulations regarding the calculation and design of masonry structures in our country. Although there are no significant differences between the 1998 and the 2007 seismic codes, the 2019 seismic code contains significant differences. In this paper, the provisions of the 1998, 2007 seismic codes along with those of the new seismic code that will come into force in 2019 are being compared and studied on a sample building. The seismic code, which will go into effect in 2019, has the changes such as earthquake region and local site class which affect the calculation and design of masonry structures. Based on the results obtained on the sample building assumed to be in Bingöl which is the 1st degree earthquake region according to the 2007 code, the base shear force calculated according to the new 2019 code is 38% higher than the value calculated according to the 2007 code and 73% higher than the value calculated according to the 1998 code.