Topkapi Sarayı’nın ağaları ve ki̇taplar

Abstract

16. yüzyılın sonlarına doğru saraylı ağaların sarayın sanat işlerini düzenlemede, kimi zaman da harem mensuplarının, veziriazamların, diğer devlet adamlarının, şairlerin sultanla olan ilişkilerini yönlendirmede ve politik işlerde de etkili oldukları anlaşılmaktadır. Bu ağalardan ismi ilk olarak öne çıkan Dârüssaâde ağası Mehmed Ağa’dır. O kara ağaların sarayda üstün duruma gelmesine yol açmıştır. Zübdetü’t-Tevârih’in resimli nüshalarından biri onun için hazırlanırken, sultan III. Murad Surnâme’sinin hazırlanmasında da etkili olmuştur. Cüce Zeyrek Ağa III. Murad döneminde ve ak ağalardan Gazanfer Ağa III. Murad ve III. Mehmed dönemlerinde saray nakkaşhanesinde bezemeli kitap üretiminde söz sahibidirler. Kara ağalar içinde en fazla kitaba sahip olan ve kendi adına kütüphaneler tesis eden III. Ahmed ve I. Mahmud dönemi Dârüssaâde ağası Beşir Ağa’dır. Saray nakkaşhanesinde bezemeli kitapların hazırlanmasında, 18. yüzyıldan başlayarak Topkapı Sarayı’nın içinde ve dışında kütüphane tesis edilmesinde kitap sever dârüssaâde ağalarının katkılarının olduğu bellidir.

From certain evidence it can be grasped that towards the end of the 16th century the agas of the Topkapı Palace were influental in organizing both the artistic and political affairs in the court. They guided the relations between the sultan and the poets, grand viziers and other statesmen. The first important one is Mehmed Ağa. He made it possible for the black agas (dârüssaâde) to get a higher position in the palace. An illustrated version of Zübdetü’t-Tevarih was prepared for him and he was also responsible for the preparation of the Surname. The dwarf Zeyrek Ağa, during the reign of Sultan Murad III, and Gazanfer Aga during the reign of Murad III and Mehmed III were responsible the production of the manuscripts in the court workshop. Beşir Aga of the Dârüssaâde was one of the other bibliofile in the court who served for Sultan Ahmed III and Mahmud I. The agas of the bâbüssaâde and dârüssaâde were aparently influental in the manuscript production in the court and to establish the libraries.