Grek düşünce dünyasında felsefe din ve mitoloji ilişkisi

Abstract

Felsefe, insanın, evren ve kendisiyle ilgili merak ettiği her şeyi sorularla anlama, anlamlandırma ve yorumlama çabasıdır. Felsefenin bu sözünü ettiğimiz şekilde çalışmasının ilk örneğini Grek felsefesinde buluruz. Oysa Mitoloji ve din, Grek düşünce dünyasında insanın, evrene ilişkin sorularının felsefeden önceki en eski dayanağıdır. Bu nedenle de din ve mitoloji, Grek felsefesinin arka planını oluşturur. Bu alanlar arasındaki ilişki de birbirleriyle çatışmayan, birbirlerini ortadan kaldırmayan, hatta birbirlerini besleyen özelliktedir. Bu nedenle Grek düşünce dünyasında hiçbir zaman din ve felsefe birbirleriyle keskin bir şekilde savaşmamışlardır. Filozofların dinle ilişkisi, dini ortadan kaldırıp, dinin yerine felsefeyi geçirmek olmamıştır. Bu durumun sonucunda da Grek düşünce dünyasında evrenin, dinsel mitolojik açıklamasıyla felsefi açıklaması, birbirinden kopmayan, sürekli bir ilişki içerisinde olmuştur. Bu ilişkiler bu makalede, iki konu temelinde ele alınacaktır. Birincisi, felsefenin evren üzerine çalışmasına kaynak olan teogonik açıklamalardan, kozmogonik açıklamalara geçiş, ikincisi ise Greklerin çok tanrı inancına karşı ve yeni bir ruh inancına sahip olan orfizmin, Pitagoras sonrasındaki felsefeyi nasıl etkilediğidir. Birincisi, Grek dünyasında felsefe gibi yeni bir düşünme tarzının doğuşunda etkili olurken, ikincisi de mistik ve metafizik ögelerin egemen olduğu bir felsefeyi şekillendirir.

Philosophy is an attempt to understand, to explain and to interpret everything that human beings wonder about themselves and the universe. We find the first application of philosophy in this way in Greek philosophy. But, mythology and religion are the earliest foundations of the questions about the universe asked by humans For this reason, religion and mythology form the background of Greek philosophy. The relationship between these areas shows a characteristic that they neither interfere with each other nor eliminate each other, rather they even nourish each other. For this reason, in Greek thought religion and philosophy has never really fought with each other. The relationship of philosophers with the religion is not to get rid of it and to replace it with philosophy. As a result of this situation, in Greek thought, the mythological and religious explanation of the universe and the philosophical explanation of it has always been a continuous and inextricable relationship. These relations are treated in this paper on the bases of two points. The first one is the transition from theogonic explanations to cosmological explanations in providing a basis for philosophy to explain universe and the second one is the Orphism’s embodiment of philosophy after Pythagoras against polytheism of Greek thought with a new conception of soul. While the first one prevails upon the birth of a new style of thinking such as philosophy, the second one embodies a philosophy in which metaphysical and mystical elements are dominant.