Cumhuriyet sonrası 1930-1950 yılları arasında Bursa’da mimari gelişim

Abstract

XX.Yüzyılın ilk yarısında ülkemizde yaşanan savaş ve devrim yılları Türk toplumunun ekonomik ve sosyal yapısını değiştirmiştir. Bursa’nın Cumhuriyet sonrası sanayileşmesi ve ilk 5 yıllık kalkınma planı içinde yer alması, kente göçü getirmiştir. İpek-İş ve Merinos yünlü sanayi fabrikaların inşa edildiği mahalleler, yeni konut alanlarının bu bölgelerde yapılanmasını getirmiştir. Aynı zamanda Çekirge-Altıparmak Setbaşı-Namazgah ekseni üzerindeki yeni yapılaşmalarda, dönemin modernist yaklaşımlarının, Bauhaus-Bohemya Kübizmi-Art-Deco Uluslararası akımların izleri ile karşılaşılır. Bu binalar gerek yabancı mimarlar eli gerekse yetiştirdikleri Türk mimarlar tarafından tasarlanmıştır. Çağdaşlaşma olgusu ile kadının çalışma hayatına girmesi, Türk kentlerindeki konutlarda da konut plan tipinin değişimine zemin hazırlamıştır. Bu olgu sonrası yeni bina tipolojileri kentlerimizde, kent silüetinde ve duvarında yer almıştır. Bu çalışmada Bursa kentinin, Cumhuriyet sonrası kazandığı mimari değerlerin ortaya konması hedeflenmiş, çalışma aksında Cumhuriyet öncesi binaların mimarisi de incelenerek, Cumhuriyet sonrasında inşa edilmiş binaların mimarisinde görülen özelliklerin Türkiye genelindeki yapılarda karşılaşılan özellikler ile karşılaştırması gerçekleşmiştir. Batılılaşma hareketleri Cumhuriyet ile ivme kazanmış, sonuçta Bursa kentinde de, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları da inşa edilmiştir. Bu kültür varlıkları gerek sosyo-ekonomik gerek sosyo-kültürel yaşamın birer belgesi olarak kentsel geçmişi, geleceğe yansıtmaktadırlar. Anlatılan yansımanın belgelenmesi makalede ele alınmış, 1930- 1950 yılları arasında Bursa’da mimari gelişim belgelenmiştir.

In the this half of the 20th Century, as a result of the war and the revolution, the social and economical structure of the Turkısh people changed. For Bursa, this period brought the first 5-year development plan and the introduction of industriliation which caused migration to the town. Followed by the establishment of Ipek-iş and Merinos textile plants, the need residantel settlements in the surrounding neighbourds was increased. At the same time, new structures, on the axis of Çekirge, Altıparmak, Setbaşı and Namazgah, were following the international cults of Bauhaus, Bohemia and the new modernism trend, Cubism, Art-Deco. These were desinged by foreign architects or by Turkish architects who had been or were apprenties to foreign architects. With the modern movement women joined the work force which consequently altered the silohutte and stuructural appearance of our city walls. This project is aimed to show the value of post-Republic Bursa Architecture.Comparisions between Pre-Republic and Post-Republic architectural stuructures have been carried out on a national level. As a result of the acceleration of the Western movement and the Republic, Bursa was built with structures which are now unmovable and need of protection. These are Cultural presens which are documental evidence of Bursa's city's past, and reflections on this future. These reflections have been collected And recorded as document of architectural development in Bursa 1930-1950.