Der Beitrag von Umweltdokumentarfilmen zur Entwicklung des Wortschatzes von Deutschlernenden in den Vorbereitungsklassen der Uludağ Universität

Abstract

Dijital teknoloji çağında film türleri hem günlük hayatımızı hem de eğitim hayatını etkilemektedir. Film okuryazarlığı, medya okuryazarlığı ve çoklu okuryazarlık giderek daha büyük önem kazanmaktadır. Ses ve resimden oluşan kendilerine özgü aktarım şekilleri ve yeni teknikleri ile filmler Almanca derslerinin de en önemli araçlarından biri haline dönüşmektedir. İçerikleri, teknikleri ve dilsel unsurları ile filmler sadece dinlemeizleme yetisinin gelişimine değil, tüm dil becerilerinin gelişimi için emsalsiz bir materyal oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı filme özgü özellikleri, bağlam temelli ve çok duyulu sözcük öğrenme kuramları ile bağdaştırarak çevre belgesellerinin alana özgü ve genel sözcük dağarcığı gelişimine katkısını tespit etmektir. Belgesel film türlerinden biri olan çevre belgeselleri ele aldıkları çevre konusunun disiplinler arası özelliği sayesinde, belgesel film özelliklerinin (net, anlaşılabilir bir dil, standart sözcük dağarcığı, standart cümle yapısı ve dilbilgisi, filme özgü teknikler) yanında çevre okuryazarlığı ve sosyal değer eğitimine katkı sağlamaktadır. Bu çalışma kapsamında Almanca öğretmenliği ve Arkeoloji Almanca hazırlık sınıflarında bir dönem boyunca farklı çevre belgeselleri (Çevre filmleri, kısa filmler, çizgi filmler, animasyonlar) ders materyali olarak işlenmiştir. Çevre belgesellerinin sözcük dağarcığı gelişimine katkısını tespit etmek için ön test - son test kontrol gruplu yarı deneysel desenli bir araştırma yöntemi uygulanmıştır. Bu araştırmada Almanca öğretmenliği öğrencileri deney grubu olarak, Arkeoloji bölümü öğrencileri ise kontrol grubu olarak belirlenmiş ve v ön test karşılaştırmasıyla gruplar arasındaki uygulama öncesi mevcut olabilecek muhtemel fark ihtimali ortadan kaldırılmıştır. Ön test ve son test olarak, bu çalışma kapsamında oluşturulmuş çevre ile ilgili 400 temel sözcükten oluşan bir kelime testi uygulanmış ve değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular çevre belgesellerinin sözcük dağarcığına önemli bir katkı sağladığını ispatlamanın yanında, bu materyalin Almanca derslerine entegre edilmesi gerektiği ve çevre eğitiminin uluslar arası bir görev olduğu gerçeğini vurgulayan bir uygulama şekli oluşturmalıdır.

In the age of digital technology, film genres dominate everyday life as well as the educational process. The concepts of film, media and multiple literacies are increasingly gaining importance. With their distinctive features such as sound and vision along with media specific aspects, films have become one of the most important educational tools of GFL classes. Films with their content, film or media aesthetic and linguistic elements constitute unique materials to improve not only auditory visual understanding but also language skills in general. The aim of this study is to determine the contribution of environmental documentaries to the development of field-specific and general lexis by combining film specific features with context-based and multi-channel lexical learning concepts. Environmental documentaries, one genre of documentaries, because of their interdisciplinary and cross curricular theme 'Environmental' along with their genre specific features (intelligible pronunciation, standard vocabulary, syntax and grammar) contribute both to environmental literacy and to socially responsible teaching (SRT). As part of this study, various environmental documentaries (environmental films, short films, cartoons and animations) have been used as course materials during one semester vii for German learners of the German Language Teaching and Archaeology Department in preparatory classes. In order to determine the contribution of environmental documentaries to the development of vocabulary, a quasi-experimental design (with pretest and post-test control groups) has been used. In this study the students of GFL were the experimental group, whereas the students of the Archaeology Department served as the control group. At the beginning of the term, a pre-test has been administered to both groups to eliminate a possible difference between the groups. For this purpose, a vocabulary test with 400 fundamental words related to the topic 'environment' has been designed as a pre-test and post-test and it has been administrated and evaluated. The results obtained not only have showed the essential contribution to environmental documentaries to the teaching, expansion and reinforcement of vocabulary but also have revealed the possibility of application, which stresses the integration of this material in GFL classes and the transnational goal of environmental literacy.

In der Zeit der Digitaltechnik dominieren Filmgenres sowohl den Alltag als auch den Bildungsprozess. Die Konzepte film literacy, media literacy und multiple literacies gewinnen immer mehr an Bedeutung und durch die eigenartige Vermittlungsweise mit Ton und Bild sowie die neuen medienspezifischen Techniken wandeln sich die Filme auch für den DaF-Unterricht zu einem der relevantesten Medien. Mit ihren inhaltlichen, film- und medienästhetischen sowie sprachlichen Aspekten dienen sie nicht nur zur Entwicklung der Fertigkeit ‚Hör-Seh-Verstehen‘, sondern enthalten einzigartige Materialien für die Entwicklung aller sprachlichen Fertigkeiten. Ziel dieser Arbeit ist es, die filmspezifischen Eigenschaften mit den Prinzipien des kontextualisierten bzw. vernetzten und mehrkanaligen Wortschatzlernens in Relation zu setzen, um den Beitrag von dem Filmgenre ‚Umweltdokumentarfilm‘ zur Entwicklung des fachbezogenen sowie allgemeinen Wortschatzes festzustellen. Die Umweltdokumentarfilme als Genre der Dokumentarfilme bieten nämlich angesichts ihres interdisziplinären bzw. fächerübergreifenden Themas ‚Umwelt‘ außer ihren dokumentarfilmspezifischen Eigenschaften (klare, verständliche Aussprache, hochdeutscher Wortschatz, hochdeutsche Syntax und Grammatik sowie iii medienästhetische Eigenschaften), auch die Möglichkeit, die Konzepte environmental literacy und socially responsible teaching (SRT) zu fördern. Im Rahmen dieser Arbeit wurden verschiedene Umweltdokumentarfilme (Umweltfilme, Kurzfilme, Zeichentrickfilme, Animationen) ein Semester lang im Deutschunterricht der Vorbereitungsklassen für DaF- und Archäologie-Studierenden eingesetzt. Um den Beitrag der Umweltdokumentarfilme zur Entwicklung des Wortschatzes festzustellen, wurde ein quasi-experimenteller Versuchsplan mit Kontrollgruppe und Prätest-Posttest durchgeführt, da mithilfe des Prätest-Vergleichs zwischen den Gruppen mögliche Unterschieden ausgeschlossen werden können, wobei bei dieser Arbeit die DaFStudierenden als Experimentalgruppe und die Archäologie-Studierenden als Kontrollgruppe dienten. Als Prä- und Posttest wurde ein speziell für diese Arbeit erstellter Wortschatztest von 400 Grundvokabeln über die Umwelt verwendet und bewertet. Die erzielten Befunde sollen nicht nur den Beweis liefern, dass Umweltdokumentarfilme einen essenziellen Beitrag zur Vermittlung, Erweiterung und Festigung des Wortschatzes leisten, sondern auch eine Verwendungsmöglichkeit darstellen, welche einerseits die Integration dieses Mediums in den DaF-Unterricht und andererseits die transnationale Aufgabe der Umweltbildung betont.