Yatırım indiriminde bir sorun

Abstract

Ülkeler iktisadi gelişmelerini sağlayabilmek için yatırım yapmak durumuyla karşı karşıyadırlar. İster merkezi plana da yanan sosyalist ekonomiler, ister piyasa mekanizmasına dayanan kapitalist ekonomiler iktisadi büyüme ve kalkınma hızını belli bir seviyede tutabilmek için yaptıkları yatırımların büyüklüğü ve sektörler arası dağılımı arasında bir denge sağlamak zorundadırlar: Yatırımlar ve bunun sektörel dağılımı sosyalist ekonomilerde merkezi ve emredici bir plana bağlı olduğundan bu ekonomilerde yatırımı teşvik tedbirlerinden söz edilemez. Piyasa mekanizmasına dayanan kapitalist ekonomilerde yatırımlarla ilgili kararlar bir iktisadi kalkınma planına dayandırılsa bile, bu planın önerileri kamu kesimi için emredici nitelikte olabilir. Özel kesim için yatırımlarla ilgili kararlarda kalkınma plan önerilerinin emredici özelliği kalkmaktadır, ve geniş ölçüde müteşebbislerin istikbal hakkındaki düşünceleri, bekleyişleri, talep tahminleri politik ve ekonomik istikrar, yönetici personel, hammadde, enerji, pazarlama imkânları gibi konular müteşebbisler üzerinde etkin rol oynar. Bu ve benzer unsurlar mevcut olmadığında müteşebbislerin yatırım yapma imkanları zayıflamaktadır. Ancak bu unsurların az veya çok mevcut olmaları halinde müteşebbisleri belirli sektörlere yatırım yapmalarını sağlayacak teşvik unsurlarından söz edilebilir. İşte bu yatırımları teşvik tedbirlerinden biri de yatırım indirimidir. Şu halde bu incelememizin konusunu yatırım indirimi tatbikatında yatırım indirimi münhasıran öz sermayeden sağlanan veya karşılan yatırım miktarına uygulanmalıdır, deyiminin tanımı ve kapsamını açıklamaktan ibaret olacaktır. Ancak bu konuya açıklamadan önce kısaca yatırım indirimi ve özsermaye kavramları hakkında bilgi vereceğiz.