Müşir Namık Paşa Lâyihası

Abstract

II. Abdülhamit, devletin idarî, malî, siyasî, ilmî vb. sorunlarını kurduğu merkezî sistem ile aşmaya çalışmış; vilayetlerin problemlerini tayin ve tespit için valilerden ve vilayet ileri gelenlerinden raporlar istemiş, bu raporlar doğrultusunda hızlı ve kalıcı çözümler üretmeye çalışmıştır. II. Abdülhamit, Irak ve Arabistan coğrafyasına özel önem vermiş, özellikle Basra’nın öneminden dolayı Irak’ın her açıdan gelişmesini sağlamak için, Irak idarecilerinden raporlar istemiştir. Bu raporlardan biri de Müşir Namık Paşa’nın Irak üzerine kaleme aldığı lâyihasıdır. Lâyiha, genel olarak Arabistan yarımadası ve özelde ise Irak ve Bağdat’ın içerisinde bulunduğu askerî, siyasî, sosyal ve iktisadî sorunlar ve bu sorunların kaynağına dair genel bilgiler ve çözüm önerileri içermektedir.

Abdülhamit II tried to overcome the administrative, financial, political and religious problems of the government with his centralist system, he asked for reports from the governors and people of rank to define and solve the problems of provinces and he worked to produce fast and permanent solutions in the light of these reports. Abdülhamit II placed a special importance on the geography of Iraq and Arabia; and due to the importance of Basra, he requested reports from the administers of Iraq to develop it in every aspect. One of these reports is the plead written by Musir Namık Pasha. This plead generally consists of information on militaristic, political, social, financial problems generally in Arabia and particularly in Iraq and Baghdad, the sources of these problems and advices for solutions.