6 Şubat Depremi’ni yaşamış öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık ve travma sonrası büyüme düzeyleri arasındaki ilişkide bilinçli farkındalığın aracı rolü

Abstract

Araştırmanın amacı, 6 Şubat Depremini yaşamış öğretmenlerin Travma Sonrası Büyüme (TSB) düzeylerini etkileyebilecek demografik değişkenlerin incelenmesi ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile TSB ve TSB’nin alt boyutları arasındaki ilişkilerde bilinçli farkındalığın aracı rolünün incelenmesidir. Bu amaçla gerçekleştirilen araştırmanın çalışma grubu, 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremi afet bölgesinde yaşamış olan, yaşları 23 ile 64 arasında değişen (𝑋̅=34.12, SS=8.40) 477 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışma grubunun büyüklüğü G*Power 3.1 programı A Priori güç analizi kullanılarak belirlenmiştir. Ölçme aracı olarak; araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu, Tedeschi ve Calhoun (1996) tarafından geliştirilerek Kağan ve diğerleri (2012)tarafından Türkçe’ye uyarlanan Travma Sonrası Büyüme Envanteri, Friborg ve arkadaşları(2003) tarafından geliştirilerek Basım ve Çetin (2011) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Brown ve Ryan (2003) tarafından geliştirilen Türkçe’ye uyarlaması ise Özyeşil ve diğerleri (2011) tarafından yapılan Bilinçli Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, 6 Şubat Deperemini yaşamış öğretmenlerin TSB düzeylerinin, cinsiyet, medeni durum ve yakınını kaybetme durumu bakımından farklılık göstermediği tespit edilmiştir. TSB, psikolojik dayanıklılık ve bilinçli farkındalık arasında ise düşük düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca SPSS PROCESS macro (Model 4)kullanılarak aracılık rolü incelenmiştir. Aracılık analizi sonucunda ise bilinçli farkındalığın psikolojik dayanıklılık ile TSB arasında aracı rolü üstlendiği görülmüştür. Bilinçli farkındalığın aynı zamanda psikolojik dayanıklılık ile TSB alt boyutları olan benlik algısında değişim, yaşam felsefesinde değişim ve başkalarıyla ilişkilerde değişim değişkenleri arasındaki ilişkilerde de aracı rolü üstlendiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, alan yazın çerçevesinde ayrıntılı olarak tartışılmış, araştırmacılar ve uygulayıcılar için önerilerde bulunulmuştur.

The aim of the study is to examine various variables that may affect the Posttraumatic Growth (PTG) levels of teachers who experienced the 6 February Earthquake and to examine the mediating role of mindfulness in the relationships between psychological resilience levels and PTG and its sub-dimensions. The study group of the research conducted for this purpose consisted of 477 teachers aged between 23 and 64 (𝑋̅=34.12, SD=8.40) who experienced the Kahramanmaraş-based earthquake that took place on 6 February 2023 in the disaster area. The size of the study group was determined by using G*Power 3.1 programme A Priori power analysis. Personal information form created by the researcher, Posttraumatic Growth Inventory developed by Tedeschi and Calhoun (1996) and adapted into Turkish by Kağan et al. (2012), Psychological Resilience Scale for Adults developed by Friborg et al. (2003) and adapted into Turkish by Basım and Çetin (2011), and Mindfulness Scale developed by Brown and Ryan (2003) and adapted into Turkish by Özyeşil et al. As a result of the study, it was determined that the PTG levels of the teachers who experienced the 6 February Earthquake did not differ in terms of gender, marital status and loss of a relative. Low level significant relationships were found between PTG, psychological resilience and mindfulness. In addition, the mediation role was examined using SPSS PROCESS macro (Model 4). As a result of the mediation analysis, it was found that mindfulness played a mediating role between psychological resilience and PTG. Mindfulness was also found to play a mediating role in the relationships between psychological resilience and the variables of change in self-perception, change in philosophy of life and change in relationships with others, which are sub-dimensions of PTG. These results were discussed in detail within the framework of the literature and suggestions were made for researchers and practitioners.