Roman Villa of Rabaçal, Penela, Portugal a mediterranean production centre and palatial home with mosaic floors from the late antiquity in the territory of the ciuitas of Conimbriga and the lands of Sicó

Abstract

Considering that the word Villa at the same time designated an architectural structure and a land structure, at least three architectural types of Farm House or Pars Rustica are known in western Roman Villae (LEVEAU, BUFFAT, 2008, pp. 134- 135). The frst type presents a previously established and highly architectural regular plan, with the buildings dedicated to production contiguous to the house, which was built with a centred plan. This type is traditionally considered as characteristic of the Mediterranean area, as it is the case of the Villa of Torre de Palma, Monforte, in the south of Portugal, dating from the beginning of the fourth century AD. This Villa is organized around three courtyards (one, integrating the pars urbana, another, connecting with the pars rustica, which is implemented around a third larger courtyard). The second type, also considered as a work of architecture and used as a model for in rure constructions in North Gaulle, presents non-contiguous agricultural buildings, although these are arranged in a regular form along a wide rectangular courtyard, with the palatial house of the Villa, normally integrating the baths, erected on one of the smaller sides of the rectangle, in an axial position. Thus, if on one hand the non-contiguous distribution of the constructions that integrate the components of the Villa of Rabaçal (palatial house with mosaic foors, baths, spring nucleus, farm house and workshops of several professions), dated from the middle of the fourth century AD, is similar to the pars rustica model of the second type, on the other hand it seems to be mainly related with what will be mentioned next, since it is a joint plan of constructions that, despite being very organized, is not confned to a geometrized design. In this third type, constructions are divided, in different planes, without regularity, in a space that is not clearly delimited and to which converge alternative paths and different crossings. This provisional classifcation of the type of location and distribution of farm and residential houses originates from the fact that, in many cases, the Villae have been transformed into luxurious houses without agricultural production facilities.

Villa kelimesinin bir mimari yapı ve aynı zamanda bir arazi yapısı olarak tanımlandığı göz önünde bulundurulduğunda, batı Roma Villası’nda en az üç mimari tipte Çiftlik Evi veya Pars Rustica olduğu bilinmektedir. İlk tip, daha önceden belirlenmiş ve son derece düzenli bir plan sunmakta olup, merkezi bir plan çerçevesinde evlerin bitişiğindeki üretime tahsis edilmiş binaları olan yapılardır. Bu tip, Portekiz’in güneyinde Monforte’de, MS 4. yüzyılın başlarından kalma Torre de Palma Villası örneğinde olduğu gibi, geleneksel olarak Akdeniz bölgesinin karakteristik villa tipi olarak kabul edilmektedir. Bu villa üç avlu etrafında düzenlenmiştir (biri pars urbanaya bağlanan, diğeri ise üçüncü büyük avlu etrafında konumlandırılan pars rustica ile birleşen). Kuzey Galya’daki kırsal yapılarda model olarak kullanılan ve bir mimarlık eseri olarak da kabul edilen ikinci tip, bitişik olmayan tarımsal yapılar sunar; ancak bunlar, geniş bir dikdörtgen avlu boyunca düzenli bir biçimde düzenlenmiş olsalar da, normalde dikdörtgenin küçük yanlarından birine konumlandırılmış olan hamamları eksenel bir pozisyonda birleştiren villa tipidir. Bu nedenle, bir yandan, MS dördüncü yüzyılın ortalarından kalma Rabaçal Villası’nın bileşenlerini oluşturan yapıların bitişik olmayan dağılımı (mozaik zeminli saray evi, hamamlar, pınar kaynağı çiftlik evi ve çeşitli işlikler), ikinci türün pars rustica modeline benziyorsa da, daha sonra anlatılacağı gibi, temelde çok organize bir şema sunsa da geometrili bir tasarımla sınırlı olmayan ortak bir yapı planını göstermektedir. Bu üçüncü tipte, yapılar farklı düzlemlerde, düzenli olmadan, açıkça sınırlandırılmayan ve alternatif yolları ve farklı geçişleri birleştiren bir alanda bölünmüştür. Çiftlik ve konut evlerinin konum tipine ve dağılımına ilişkin bu geçici sınıfandırma, birçok durumda Villa’nın tarımsal üretim tesisleri olmadan lüks evlere dönüştürülmüş olmasından kaynaklanmaktadır.