Bursa atmosferindeki polisiklik aromatik hidrokarbon konsantrasyonları ve muhtemel kaynaklarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Bursa’da 6 farklı noktada pasif hava örnekleyici kullanarak bir yıl boyunca dış ortam havasındaki PAH’ların konsantrasyon değerleri ve muhtemel kaynaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. En düşük konsantrasyon değeri arka plan olarak nitelendirilen Keles örnekleme noktasında ölçülmüş iken, en yüksek konsantrasyon değeri Sanayi/Tarım olarak nitelendirilen Hasanağa örnekleme noktasında ölçülmüştür. Elde edilen konsantrasyon değerleri Bursa’da daha önceki yıllarda yapılan çalışmalardan yüksek bulunmuştur. Bunun nedeninin yıllara göre sanayinin ve nüfusun artmasına bağlı olarak atmosferik PAH girdilerinin artması olduğu düşünülmüştür. PAH’ların muhtemel kaynaklarının belirlenmesinde ise literatürde sıklıkla kullanılan yöntem olan moleküler tanı oranlarından yararlanılmıştır. Elde edilen moleküler tanı oranlarına göre Bursa atmosferindeki PAH’ların en büyük kaynaklarının fosil yakıtların yanması ile trafik olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Bursa’da önceki yıllarda yapılan çalışmalarda belirlenen PAH kaynakları ile bu çalışmada belirlenen PAH kaynakları arasında benzerlik bulunmuştur.In this study, it was aimed to determine the concentration values and possible sources of PAHs in the outdoor air for a year by using passive air samplers at 6 different points in Bursa. While the lowest concentration value was measured at the Keles sampling point, which is described as the background, the highest concentration value was measured at the Hasanağa sampling point, which is described as Industry/Agriculture. The obtained concentration values were found to be higher than the studies conducted in Bursa in previous years. The reason for this was thought to be the increase in atmospheric PAH inputs due to the increase in industry and population over the years. Molecular diagnosis rates, which is the method frequently used in the literature, were used to determine the possible sources of PAHs. According to the obtained molecular diagnosis rates, it was determined that the biggest sources of PAHs in Bursa atmosphere are combustion of fossil fuels and traffic. In addition, a similarity was found between the PAH sources determined in previous studies in Bursa and the PAH sources determined in this study.