Siyaset felsefesinde bir eleştiri olarak anarşizm ve eleştirinin eleştirisi üzerine

Abstract

Anarşizm, genel manasıyla devlet başta olmak üzere tüm otorite/tahakküm biçimlerini ve modern kapitalist sistemi reddeden, bu kurumların olmadığı kendiliğinden işleyen bir toplumsal düzen kurma amacındaki felsefi geleneği ve siyasal ideolojiyi tanımlar. Bu anlamıyla anarşizm, modern siyaset felsefesi geleneklerinin fikir ve iddialarına eleştirel bir siyasal düşünce sistemi olarak konumlandırılır. Anarşizme yönelik bu konumlandırmanın kaynağı da anarşizmin o güne kadarki temel felsefi tartışmalardaki kabullerin aksi yönündeki argümanları ve yeniden yorumlamalarıyla ilişkilendirilmektedir. Bu anlamda, anarşizmin ortaya çıkışının siyaset felsefesi bağlamında bu araştırmaya gerekçe oluşturan iki temel meseleyi gündeme getirdiği görülmektedir: Anarşizmin var olan düzene yönelik eleştirel yeniden okumasının anlaşılması ve bu düzen eleştirisinin diğer geleneklerce nasıl ve hangi bağlamlarda eleştirildiğinin açıklanması. Bu doğrultuda araştırma, ilk olarak anarşizmin ortaya çıkışını, gelişimini ve anarşizm içindeki bireyci ve kolektivist geleneklerin ayrışma noktalarını ortaya koymaktadır. Sonrasında anarşizmin siyaset felsefesinin temel tartışmalarından devlet, özgürlük, eşitlik, mülkiyet ve siyasal sistem meselelerine getirdiği eleştirel yorumları, anarşizmin içindeki bireyci ve kolektivist ayrışmasını da dikkate alarak klasik anarşist kuramcıların fikirleri üzerinden irdelemektedir. Son olarak da diğer felsefi geleneklerin anarşizmin bu eleştirilerine yönelik karşı eleştirilerini tartışmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinin benimsendiği araştırmada anarşizmin devlete, eşitliğe, özgürlüğe ve adalete dair yaklaşımının kendi içinde görece uyumlu olduğu fakat mülkiyet ve siyasal sistem meselelerinde ayrıştığı savlanmaktadır. Anarşizmin diğer felsefi geleneklerce eleştirilerinin ise eşitliğin ve adaletin tam olarak sağlanabileceği, devletin ortadan kaldırılabileceği ve kapitalist üretim sisteminin çökeceğine dair anarşist fikirlere odaklandığı görülmektedir.Anarchism, in general, is defined as the philosophical tradition and political ideology that rejects all forms of authority/domination, especially the state, and the modern capitalist system, and aims to establish a selffunctioning social order without these political and economic institutions. Therefore, anarchism is defined as a system of political thought critical of the ideas and claims of modern political philosophy traditions. The source of these definitions towards anarchism is associated with anarchist arguments and reinterpretations that contradict the assumptions in the central philosophical debates up to that time. In this sense, the emergence of anarchism raises two main issues that lead to the research in the context of political philosophy: understanding anarchists’ critical re-reading of the existing order and explaining how and in which contexts this order that criticized by anarchism has been criticized by other traditions. Accordingly, the research first reveals the emergence and development of anarchism and the points of divergence of individualist and collectivist traditions within anarchism. Afterwards, the study examines anarchists' critical comments on the state, freedom, equality, property, and the political system, which are among the main discussions of political philosophy, through the ideas of classical anarchist theorists, considering the individualist and collectivist divisions within anarchism. Finally, the research discusses the countercritiques of other philosophical traditions to these criticisms of anarchism. From the article, which uses qualitative research methods, it is argued that anarchism's arguments on the state, equality, freedom, and justice are relatively compatible within themselves. However, there are different perspectives on the issues of property and the political system. The criticism of anarchism by other philosophical traditions has focused on anarchist ideas arguing that fulfilling equality and justice in all its parts, abolishing the state, and collapsing the capitalist economic system is possible.