Yakın dönem Türkiye-İran ilişkileri: Siyasi ve ekonomik perspektiften bir bakış

Abstract

Ortadoğu’nun kadim iki devleti, Türkiye ve İran arasındaki ilişkiler işbirliği ve rekabet perspektiflerine göre değerlendirilebilir. Bu bağlamda ilişkiler uluslararası sistemin, bölgesel durumun seyrine göre şekillenmektedir. İki ülke arasındaki özellikle yakın dönem siyasi ilişkiler, rekabet ve güvensizlik ağırlıklı olmuş, ekonomik ilişkiler ise -uluslararası politik/ekonomik gelişmelerin de zorlamasıyla- işbirliği yönünde gelişmiştir. İlişkilerin bu iki veçhesinden siyasal bağlamda, taraflar arasında, bölgelerinde dış politik etki kurma ve bunu artırma hususunda bir mücadele genel görünüme hâkim olsa da ekonomik ilişkilerin performansı son on yılda yükselen bir grafik izlemiştir. Taraflar arasında gelişecek siyasi-ekonomik-kültürel yakınlaşma ve iki ülkenin rekabet yerine işbirliği üzerinden hareket etmeleri, başta Ortadoğu olmak üzere bölgesel meselelerin çözümündeki anahtar olarak düşünülebilir. Çalışmada yöntem olarak her iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin yakın dönem tarihi seyri üzerinden bir kurgu gerçekleştirilmiştir. Sonuç kısmında ilişkilerin zayıf ve güçlü yönleri açısından çıkarımlar yapılmıştır. Bu bağlamda ekonomik düzlemin tarafların işbirliğinin kolaylaştırıcı etmeni ve güçlü yönü olduğu; iki ülke rekabetinin ise dış politik alanlarda yaşandığı söylenebilir.

Turkey and Iran, two ancient states of the Middle East, relations between them can be evaluated form the perspective of cooperation and competition. In this context relationships are shaped according to the status of international and regional system. Particularly in recent political relations between two countries have been weighted with mistrust and competition but economic relations have developed in the direction of cooperation with the enforcement of international political/economic developments. In political context of bilateral relations, despite the obvious image that there is a struggle about creating and enhancing a strong external political impact in their regions, performance of economic relations has followed an upward trend in the last decade. Political-economic and cultural rapprochement between two countries can be thought as a key for moving through cooperation instead of competition especially in the solution of regional issues in the Middle East. As a method of this study we conducted a fiction through the recent political and economic relations between two countries. In the conclusion, some inferences have been made in terms of the strengths and weaknesses of the relations. In this context, economic aspect of the relations can be evaluated as a facilitator of cooperation but it can be said that competition have been experiencing in external political areas.