Çanakkale yöresinde nohut bitkisinin kışlık olarak yetiştirilebilme olanakları

Abstract

Genotip ve yetiştirme koşullarına göre tohumunda %16.4-31.2 oranda ham protein bulunan nohut hayvansal protein kaynaklarının yetersiz ve pahalı olduğu gelişmekte olan ülkelerde, beslenme açısından ucuz protein kaynağı olarak büyük öneme sahip bir yemeklik tane baklagildir. Çanakkale yöresinde genellikle yazlık olarak ekilen nohut veriminde hava koşullarına bağlı olarak önemli dalgalanmalar görülmektedir. Yörede geçiş bölgesi iklimi hakim olması nedeniyle kışları Akdeniz ve Ege bölgelerine göre daha sert geçmektedir. Yörede kışlık olarak yetiştirilen tek yemeklik dane baklagil türü bakladır. Nohutun bu yörede Akdeniz bölgesinde olduğu gibi kışlık olarak yetiştirilme olanaklarının araştırılması yüksek verim alabilmek bakımından önem taşımaktadır. Yöremizde kışlık nohut yetiştirme olanaklarını araştırmak amacıyla ICARDA kökenli 10 nohut hattı kullanılarak ÇOMÜ Ziraat Fakültesi bünyesinde yürütülen bu çalışmada denemeler 2003-2004 ve 2004-2005 yetiştirme sezonlarında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 sıra halinde 5 m2 ’lik parsellerde kurulmuştur. Kışa dayanıklılık standart çeşitte % 55.42 iken diğer hatlarda % 70.91 ile % 78.75 arasında değiştiği saptanmıştır. Dane veriminde standart çeşitte 266.92 kg/da, diğer hatlarda da 296.03 kg/da ile 381.68 kg/da arasında bulunmuştur. Elde edilen ilk iki yıla ait bulgulara göre, yöremizde kışlık nohut ile ilgili bir çok özelliğin yazlık ekimlere göre daha avantajlı olabileceği; verim özelliği ve makinalı hasada uygunluk açısından kışlık ekimlerin daha avantajlı olabileceği saptanmıştır.Chickpea, containing relatively high levels of protein in its seeds, plays a great role in human nutrition in developing countries where animal proteins are expensive and inadequate. Generally chickpea is grown as a summer crop in Çanakkale. Due to irregularity of precipitations, yield levels may fluctuate from year to year dramatically. Çanakkale district has relatively colder winters as compared to Mediterranean and Aegean regions. Only edible legume grown as a winter crop in this area is broad bean. It is important to investigate the possibilities of growing chickpea as a winter crop in Çanakkale as it is in Mediterranean region. This research was carried out to investigate the winter hardiness and yield levels of chickpea varieties sown in autumn, with 10 lines from ICARDA and a local variety in ÇOMU Agricultural Research Station in Dardanos. The field trial was in randomized complete block design with 5 m2 4-row plots. The value of winter hardiness was 55.42 % for standard variety and it ranged between 70.91 and 78.75 % for the other plant material. The seed yield for standard variety was 2669.2 kg/ha. This value changed between 2960. 3 and 3816.8 kg/ha. Preliminary results show that chickpea can be grown as winter crop with high yield and some lines are suitable for machinery harvest.