"Yer" kavramının anlamsal değişimi: mimarlıkta "öz"e dair fenomenolojik bir sorgulama

Abstract

Tarihsel süreçte sosyo-ekonomik ve kültürel koşulların farklılaşması, insanın düşünce yapısındaki değişimleri meydana getirmiş, insanın yer ile kurduğu ilişki ve mimarlık anlayışı da bu değişimlerden etkilenmiştir. Bu süreçte mimarlık yer ile kurduğu ilişkiyi, özünde sahip olduğu 'yer'e özgü değerleri yitirmiş; 'yer-mekan-zaman' değerleri birbirinden ayrılmıştır. Rasyonel düşüncenin gelişmesi ve modernleşme sürecinde yaşanan değişimler ile yere ait değerlerin düşünsel ve fiziksel anlamda yok sayılmaya başlaması, küreselleşme ve gelişen politikalar ile birlikte mimarlıkta yersizleşmenin ortaya çıkması, yere özgü tartışmaları gündeme getirmiştir. Ortaya çıkan tartışma ve arayışlardan mimari fenomenoloji, rasyonel düşüncenin aksine, yere ait değerlere, insan algısı, deneyim, duyular ve yaşantı ile birlikte, holistik bir bakış ile yaklaşarak, yerin ve mimarlığın 'öz'ünün anlamsal olarak sorgulanmasında yeni kavrayışlar ortaya çıkarmaktadır. Tezin amacı, rasyonel düşüncenin gelişimi ile süreç içinde mimarlıkta 'yer' kavramına ait değişen değerlerin, fenomenolojik bir yaklaşımla sorgulanarak yeniden anlamlandırılmasıdır.

Differentiation of socio-economic and cultural conditions in the historical process changes in the mentality of the people and his relationship with 'place' and understanding of architecture is affected by this changes. The relationship with place in architecture have lost and 'place-space-time' values are separated in this process. Development of rational thinking and changes in the modernization process is affected values of the place to be unconcerned in physical and mental dimension. Non-place and placelessness discussions which are based on 'place' concept are occured in architectural area because of influence of global politics. Among all discussions architectural phenomenology approaches holistic point of view unlike the rational mind. The values of place, human perception and experience are focused and architectural phenomenology reveal new semantic disccussion base on meaining nature of architecture. The thesis is aimed to question again the case of placelessness in architecture with a phenomenological approach which lost with the development of rational thought.