Poliester liflerinin alkali ortamda boyanmasında proses parametrelerinin araştırılması ve prosesin ekonomik ve ekolojik yararlarının incelenmesi

Abstract

Poliester lifleri geniş ve farklı uygulama alanlarında kullanılmaktadırlar ve poliester kumaş ve ipliklerin boyanması için teknik iyileştirmeler sürekli yapılmaktadır. Poliesterin terbiyesi esnasında ön terbiye işlemleri alkali bir banyoda yapılmakta, daha sonra asidik bir banyoda boyama yapılmakta ve yine alkali bir banyoda ard işlemler yapılmaktadır. Poliesteri alkali ortamda boyamak mümkün olsaydı, toplam proses daha basit hale getirilebilir ve boyanmış materyalin kalitesi ve tekrarlanabilirliği daha iyi gerçekleştirilebilirdi. Bunlara ilaveten asidik boyamalardan sonra karşılaşılabilen oligomer kaynaklı problemler de en aza indirilebilir ve poliester/pamuk karışımlarının tek banyoda boyanmasında avantajlar sağlanabilirdi. Bu çalışmada alkali boyama için önerilen proseslerin ve kimyasal maddelerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Farklı üreticilerden temin edilen bir çok boyarmadde ve yardımcı kimyasal karşılaştırılmış ve alkali boyama prosesinin renk verimine, kumaş haslık özelliklerine, kumaş mekanik özelliklerine ve yüzey oligomeri miktarına etkileri deneysel olarak incelenmiş ve proseslerin çevresel etkileri araştırılmıştır. Ayrıca alkali ortamda poliester/pamuk kanşımlanmn tek banyoda boyanabilMMerinin tayini amacıyla farklı reaktif ve dispers boyarmaddelerin alkali tek banyo boyama prosesine uygunlukları karşılaştırılmış ve uygunluğu belirlenen boyarmaddelerle iki adım ve tek adım boyamalar yapılarak renk verimleri, haslıklar ve çevresel etkileri açısından karşılaştırma yapılmıştır.Polyester fibers are used for a wide range of different applications, and technical improvements for the dyeing of polyester fabric and yarn are constantly being made. Whillst they are being processed, polyester fibres and fabrics are treated in an alkaline medium at the pretereatment process, in an acid medium at the dyeing process and again in an alkaline medium at aftertreatment. If it was possible to dye polyester in an alkaline medium, total processing would be simplified and reproducibility and quality of dyed materials could be improved. In addition, the problems that are caused by the presence of polyester oligomer in acid dyeing could be minimised and advantages could be met in one-step dyeing of polyester/cotton blends. A general evaluation of alkaline dyeing processes and chemicals have been made in this study. Several dyes and auxiliaries of different manufacturers were compared and the effect of alkaline process on the color yield, fastness properties, mechanical properties and surface trimer content of polyester fabric as well as the environmental impacts of these processes has been experimentally examined. Also the possibilities of dyeing polyester/cellulose blends in one alkaline bath was investigated by examining the appropriateness of various disperse and reactive dyestuffs to the alkaline- one-step process. Blend dyeing trials in two-step and one-step have been performed by the selected approprşate dyestuffs and color yield, fastness and environmental impact of the processes have been compared.