Seneca’nın erdem ve bilgelik anlayışının ekolojik etiğe katkısı

Abstract

Günümüzde ekolojik etik alanında tartışmalar yürütülürken en sık bahsi geçen dönemlerden biri doğa filozoflarının yaşadığı Antik Çağ dönemidir. Bununla birlikte Helenistik dönemin kurucu felsefelerinden biri olan Stoacılık da ekolojik etikteki tartışmalar açısından oldukça önemli kaynaklar sunabilir. Bu bağlamda en önemli isimlerden biri ise kuşkusuz Seneca’dır. Seneca’nın erdem tanımı, erdem ile mutluluk arasında kurduğu bağıntı ve bilgelik kuramı, erdemin kuruluşunun doğayla ilişkisini ortaya koyması açısından hem bir yaşam felsefesini hem de ekolojik nitelikte bir etiği duyurur. Filozofun erdem ve bilgeliği, dolaysız biçimde doğaya ilişkin bir bilgi ve doğaya uyum ile açıklaması, güncel bazı ekolojik ilkeler üzerine düşünürken oldukça yararlı sonuçlara varmamıza neden olabilir. Sözgelimi bireysel varoluşumuzun ve toplumsal varoluşumuzun ontolojik bir temeli olması ve bunları ancak doğaya uygun biçimde gerçekleştirdiğimizde erdemli olabileceğimiz tezi, aynı zamanda Seneca’nın kendinden önceki –özellikle de Platon ve Aristoteles gibi- filozofların doğa felsefelerine dönük bir eleştirisi olarak yorumlanması açısından da özgün bir yere sahiptir. Öyleyse erdem, bilgelik, bireysellik ve mutluluk kavramları üzerinden yürütülen bir doğa felsefesinin ekolojik etik açıdan güncel katkılar sunması tartışmanın derinleştirilmesi açısından da önemli gözükmektedir.

Ancient time, in which philosophers of nature lived, is the most mentioned era when the discussions in the field of ecological ethics are developed today. However, Stoicism, one of the founders of Hellenistic period, may serve quite important sources in terms of discussions in the field of ecological ethics. In this end, one of the most important names is surely Seneca. Seneca’s definition of virtue, his connection between virtue and happiness and his theory of wisdom present an ethics of both life philosophy in terms of the relation of virtue and nature and ecological aspect. It may end in fruitful solutions when the philosopher’s explanation of virtue and wisdom in connection with nature is analysed on behalf of some current ecological principles. In other words, the thesis that both individual existence and social existence have an ontological foundation and virtue is gained when someone realise all of them only in accordance with nature has an unique place in terms of interpreting philosophers’ – before Seneca, especially Plato and Aristotle- criticism on philosophy of nature. In conclusion, it is important that a philosophy of nature developed by the terms such as virtue, wisdom, individuality and happiness may contribute the discussions of current ecological ethics.