Mal piyasasının tekelleşmesi ve markaj enflasyonu

Abstract

Türk ekonomisinde enflasyonist baskılarla ilgili geleneksel tezler talep ve maliyet enflasyonun üzerinde yoğunlaşmaktadır. Genellikle de para arzı ile fiyatlar arasındaki ilişkiler ön plana alınmakta ve enflasyonun temel nedeninin emisyon hacmindeki genişleme olduğu vurgulanmaktadır. 24 Ocak kararlarının üzerinden yaklaşık 4 yıl geçmiştir. 24 Ocak kararlarıyla özellikle fiyatların büyük ölçüde sıçratılması sonucu (1980 yılında fiyatlar % 107 oranında yükselmiştir) ekonomide gerek paranın satın alma gücü gerekse büyük bir kısım bireylerin satın alma güçleri önemli ölçüde gerilemiştir. Dolayısıyla son 4 yıldan beri 'Türk ekonomisinde talep enflasyonunu teşvik edici bir ortam yoktur. Tersine ekonominin talep yönünde enflasyonist baskıları azaltıcı bir ortam vardır. Buna karşın 1983 yılında enflasyonun yeniden tırmanışa geçti izlenimi edilmektedir, Bu durumu bir kısım uzmanlar maliyetlerdeki artışa bağlamaktadır. Şüphesiz Türk ekonomisinde maliyetlerde bir artışın olduğu inkar edilemez. Ne var ki enflasyonist baskıların yalnızca maliyetlerdeki artışlara bağlamak yetersizdir. Kanımızca Türk ekonomisinde 1984 yılına girerken yaşanılan fiyat artışının nedenini ' 'fiyat markaj' 'larında da aramak konuya derinlik kazandıracaktır. Bu aynı zamanda bize bugünkü Türk endüstrisinin piyasa yapısını analiz etmek ve enflasyonla mücadelede alınacak yeni önlemler konusunda yeni öneriler yapmak olanağı verecektir. Aşağıdaki satırlarda Türk ekonomisinde özellikle mal piyasasında aralığı hissedilmeye başlanılan tekelleşme sürecine bağlı fiyat" artışına ilişkin sonuçlar tartışılacaktır. Bunun için özellikle fiyat markajları ve bunlann yarattığı enflasyonist baskılara ağırlık verilecektir. Analizinde önce tekelleşmenin sonuçlarına ve markaj fiyatlann ekonomik kurandaki yerini daha sonra da bunların makro planda enflasyonla olan ilişkileri üzerinde durulacaktır.