Arkeolojik alanların korunması ve sunumunda mimari yaklaşımlar: Çağdaş yapının geçmişle diyaloğu

Abstract

Arkeolojik alan, tarih öncesinden günümüze kadar değişik çağların ve uygarlıkların kültür değerlerini temsil eden eser veya kalıntıların bulunduğu bölgelerdir. Rönesans Dönemi‟nde insanlar atalarını merak etmeye başlamıştır ve ören yerlerine ilgi artmıştır. Arkeolojik alanların korunması ve sunum yöntemleri bu sayede gelişmeye başlamıştır. Sit alanlarının korunması ve sunumunda mimari her zaman rol oynayan bir disiplin olmuştur. Koruma çatıları, müzeler ve arkeoparklar sit alanlarında yapılan başlıca müdahalelerdir. Arkeolojik alanlar ile çağdaş yapı arasında kurulan ilişki, sunum ve koruma yöntemleri açısından bazı durumlarda bağlama uygun olmayan tasarımlar yapılarak memnuniyet verici olmamıştır. Tez kapsamında arkeolojik alanların tanımından ve korunma yöntemlerinden; koruma kuruluşlarından ve aldığı kararlardan; ulusal gelişmelerden ve çıkarılan yasalardan bahsedilmiştir. Uluslar arası ve ulusal örnekler incelenerek, arkeolojik alan ile ilişki kuran çağdaş yapıların fiziksel müdahale türleri belirlenmiştir ve sınıflandırılarak açıklanmıştır. Bunlar arkeolojik sit alanlarına doğrudan fiziksel müdahalede bulunmayan yaklaşımlar, arkeolojik alanları bir senaryo dahilinde sunan yaklaşımlar, arkeolojik alanı mimarinin bir mekanı olarak sunan yaklaşımlar, arkeolojik alan ile diyalog kurma çabasında olmayan yaklaşımlardır. Bu çağdaş yapıların bağlamsal stratejileri incelenmiştir ve üç başlık altında sınıflandırılmıştır. Alan ile yeni yapı arasında kurulan diyalog, bu sınıflandırma içinde alt başlıklar oluşturularak açıklanmıştır. Bağlamsal stratejilerine göre yapılan sınıflandırma; arkeolojik alanı öne çıkaran tasarım yaklaşımları, alan ile birlikte var olan tasarım yaklaşımları, yeni yapıyı öne çıkaran tasarım yaklaşımları şeklindedir. Alan ile çağdaş yapı arasındaki diyalog; yapının kent içindeki silüet etkisi, yapı ve arkeolojik alan arasındaki mekansal ilişki, kullanıcıların yapı ile ilişkisi alt başlıkları içinde açıklanmıştır. Tezin sonuç bölümünde, arkeolojik alnlarda çağdaş yapı kriterleri iki başlık altında belirlenmiştir. Bunlar alan ile ilgili ve mimari tasarım kriterleridir . Bu örnekler çizelge 7‟de belirtilen “Arkeolojik alanlarda çağdaş yapı tasarım kriterleri”nde tartışılmıştır.

The archaeological area is the regions where artifacts or remains representing the cultural values of different ages and civilizations from prehistory to the present are found. People in the Renaissance Period began to wonder about their ancestors and thus, interest in the ruins increased. In this way, archaeological sites' preservation and presentation methods began to develop. Architecture has always been a discipline that plays a role in the protection and presentation of sites. Protection roofs, museums and archeological parks are the primary interventions in the protected areas. The relationship established between the archaeological sites and the contemporary structure has not been satisfactory in terms of presentation and preservation methods in some cases by making designs that are not suitable for the context. Within the scope of the thesis, from the definition of archaeological sites and methods of protection, from conservation organizations and their decisions, national developments and enacted laws are mentioned. By examining international and national examples, the types of physical interventions of contemporary structures related to the archaeological site were determined and explained by classifying. These approaches do not directly interfere with archaeological sites, approaches that present archaeological sites within a scenario, approaches that present the archaeological site as a place of architecture, and approaches that do not attempt to establish a dialogue with the archaeological site. The contextual strategies of these contemporary structures have been examined and classified under three headings. The dialogue established between the area and the new structure is explained by creating sub-headings within this classification. Dialogue between site and the contemporary building; silhouette effect of the building in the city, the spatial relationship between the building and the archaeological site, a relationship of the users with the building are explained under the subtitles. In the concluding part of the thesis, the criteria for modern construction in archaeological sites were determined under two headings. These are site-related and architectural design criteria. These examples are discussed in the "Contemporary building design criteria in archeological areas" specified in table 7.