Duygudurum, duygusal değerlik ve cinsiyetin bellek yanılması üzerindeki etkisi

Abstract

Mevcut çalışmanın temel amacı; duygu durum, duygusal değerlik ve cinsiyetin bellek yanılması üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu çalışma ön çalışma ve deney aşamaları olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Ön çalışma aşamasına 20 kadın ve 20 erkek, deney aşamasına ise 72 kadın ve 68 erkek olmak üzere toplamda 180lisans öğrencisi katılmıştır. Ön çalışma aşamasında, duygu durum düzeyi (pozitif, negatif ve nötr) açısından farklılaşan; ancak uyarılma (sakinlik ve heyecan) düzeyi açısından değişmeyen duygu durum değişimleme materyali geliştirilmiştir. Duygudurum değişimlemesi yapılarak duygusal değerliğe sahip Deese-Roediger-Mc Dermott (DRM) listeleri üzerinden duygu durum, duygusal değerlik ve cinsiyetin bellek yanılması üzerindeki etkileri incelenmiştir. Eski-yeni/hatırlıyorum-biliyorum görevi kullanılarak elde edilen veriler karma ANOVA analizi ile incelenmiştir. Bulgular gözden geçirildiğinde, duygusal değerliğin temel etkisinin çalışılmış ilişkilikelimeleri doğru tanıma, çalışılmamış kritik çeldiricileri ve çalışılmamış ilişkisiz kelimeleri yanlış tanıma üzerinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu; ancak duygu durum ve cinsiyet temel etkilerinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptanmıştır. Duygusal değerliğe ilişkin ortaya çıkan farkın kaynağını belirlemek için yapılan post-hoc karşılaştırmalar, pozitif çalışılmış ilişkili kelimelerin nötr çalışılmış ilişkili kelimelere kıyasla daha yüksek oranda doğru tanındığını; negatif ve pozitif çalışılmamış kritik çeldiricilerin nötr çalışılmamış kritik çeldiricilere kıyasla daha fazla yanlış tanındığını; pozitif ve nötr çalışılmamış ilişkisiz kelimelerin ise negatif çalışılmamış ilişkisiz kelimelere kıyasla daha fazla yanlış tanındığını göstermiştir. Sonuç olarak mevcut çalışmada, pozitif ve negatif değerliğin bellek yanılmasının ortaya çıkmasında etkili olduğu; duygu durum ve cinsiyetin ise bu sürece etkisinin olmadığı saptanmıştır.The main aim of the present study is to examine the effects of mood, emotion alvalence, and gender on false memory. The study consists of two phases: pre-studyand experiment. A total of 180 undergraduate students participated, including 20 women and 20 men who participated in the pre-study phase and 72 women and 68 men who participated in the experimental phase. In the pre-study phase, mood manipulation materials, which differ in terms of mood level (positive, negative, andneutral) but do not differ in terms of arousal (calm and excitement) level, have beendeveloped. In the experimental phase, the effects of mood, emotional valence, andgender have been examined on false memory through mood manipulation andDeese-Roediger-McDermott (DRM) lists with emotional valence. The data obtained by using the old-new/remember-know task have been analyzed through mixed ANOVA analyses. When the findings are reviwed, they have shown that the maineffect of emotional valence is statistically significant on true recognition of studied related words and false recognition of unstudied critical lures and un studied un related words, whereas the main effects of mood and gender are not statistically significant. Post-hoc comparisons to determine the source of the difference inemotional valence have shown that positive studied related words are recognizedcorrectly at a higher rate compared to neutral studied related words, negative andpositive unstudied critical lures are recognized falsely at a higher rate compared toneutral unstudied critical lures, and positive and neutral unstudied un related wordsare recognized falsely at a higher rate compared to negative unstudied un relatedwords. Consequently, in the present study, positive and negative valence have been demonstrated to be influential in the emergence of false memory, whereas mood and gender had no effect on this process.