Bursa ili topraklarının alınabilir demir durumu ve bu topraklarda alınabilir demir miktarının belirlenmesinde kullanılabilecek yöntemler

Abstract

Bursa ili topraklarının alınabilir demir durumu ve bu topraklarda alınabilir demir miktarının belirlenmesinde kullanılabilecek uygun yöntemleri seçebilmek amacıyla Bursa ili sınırları içinde yoğun olarak yetiştiricilik yapılan 40 bahçeden 0-30 cm derinlikten toprak örnekleri alınmıştır. Toprakların alınabilir demir içerikleri 10 farklı ekstraksiyon yöntemi (0.005 M DTPA + 0.01 M CaCl2 + 0.1 M TEA (pH 7.3); 1 M NH4HCO3 + 0.005M DTPA (pH 7.6); 0.05 N HCl + 0.025 N H2SO4, 0.01 M EDTA + 1N (NH4)2CO3 (pH 8.6); 1 N NH4OAc (pH 4.8); 0.1 N HCl; “Aktif Fe” Amonyum oksalat (COONH4)2.H2O + Oksalik asit (COOH)2.2H2O (pH 3.0); 0.2M CH3COOH + 0.25 M NH4Cl + 0.005 M Sitrik asit (C6H8O7) + 0.05 M HCl (pH 1.3); 0.05 M EDTA (pH 7); 0.43 M HNO3 kullanılarak belirlenmiştir. Serada her bir deneme toprağına artan düzeylerde FeEDDHA (0, 2.5, 5.0 ve 10 mg Fe kg-1) uygulanarak demir sarılığına hassas mısır çeşidi yetiştirilmiş, biyolojik indeks değerleri olarak; demir uygulanmayan topraklardan elde edilen kuru madde miktarı (g saksı -1), bitkinin toplam ve aktif demir içeriği (mg Fe kg-1), bitkinin topraktan kaldırdığı toplam ve aktif demir miktarı (mg saksı -1) ve bu değerlerin yüzde nispi miktarları (Fe0/Fe3x100) kullanılmıştır. Artan düzeylerde uygulanan demirin etkisiyle mısır bitkisinin kuru madde miktarı, aktif demir içeriği, topraktan kaldırdığı aktif demir miktarı, toplam demir içeriği ve topraktan kaldırılan toplam demir miktarının istatistiki olarak önemli düzeylerde arttığı belirlenmiştir. Araştırma topraklarının alınabilir demir içerikleri, uygulanan kimyasal ekstraksiyon yöntemlerine göre farklılıklar göstermiş, 0.05 M EDTA (pH 7); 0.005 M DTPA + 0.01 M CaCl2 + 0.1 M TEA (pH 7)ve Aktif Fe (COONH4)2.H2O + (COOH)2.2H2O; yöntemlerinin biyolojik indekslerle yüksek korelasyonlar vermesi nedeniyle Bursa ili topraklarında alınabilir demir miktarını belirlemek amacıyla kullanılabilir olduğu görülmüştür. Ancak 0.05 M EDTA (pH 7) yöntemi biyolojik indekslerle en fazla korelasyon vermesi nedeniyle en uygun yöntem olarak önerilmektedir.

Forty soil samples were taken at 0-30 cm depth from intensive cultivated areas of the Bursa province. The soils’ plant available iron contents were determined by using ten different extraction methods (0.005 M DTPA + 0.01 M CaCl2 + 0.1 M TEA (pH 7.3); 1 M NH4HCO3 + 0.005M DTPA (pH 7.6); 0.05 N HCl + 0.025 N H2SO4, 0.01 M EDTA + 1N (NH4)2CO3 (pH 8.6); 1 N NH4OAc (pH 4.8); 0.1 N HCl; “Active Fe” Ammonium oxalate (COONH4)2.H2O + Oxalic acid (COOH)2.2H2O (pH 3.0); 0.2M CH3COOH + 0.25 M NH4Cl + 0.005 M Citric acid (C6H8O7) + 0.05 M HCl (pH 1.3); 0.05 M EDTA (pH 7); 0.43 M HNO3. In greenhouse increasing amounts of FeEDDHA (0, 2.5, 5.0 and 10 mg Fe kg-1) was applied and corn plant which is sensitive to iron chlorosis was grown. Dry matter yields (g pot-1), total and active iron contents of the plants (mg Fe kg-1), total and active iron amounts taken from the soils (mg pot-1) of non applied iron pots and their relative amounts (Fe0/Fe3x100) were used as biological indices. Dry matter yield, total and active iron content, total and active iron uptake of corn increased statistically significant with the increasing amount of iron added to the soils. The available iron amounts of the soils found different according to the chemical extraction methods. 0.05 M EDTA (pH 7), 0.005 M DTPA + 0.01 M CaCl2 + 0.1 M TEA (pH 7) and Active Fe (COONH4)2.H2O + (COOH)2.2H2O methods used for predicting available iron content of the soils gave a high degree of correlation with the biological indices. In addition, these methods could be useful to determine the plant available iron content of the soils in Bursa province. However, because of giving much more correlations with the biological indices, 0.05 M EDTA (pH 7) method suggested as the best determination method for assessing availability of iron in these soils.