“Olmayan” ve “değil” sözcükleri ve olumsuzluk üzerine mantıksal bir değerlendirme

Abstract

Olumsuzluk asıl olarak önermelerin bir özelliğidir ve önermenin doğruluğuna yönelerek başta çelişki olmak üzere çeşitli karşı önerme çiftlerinin oluşumuna yol açar. Türkçede bir önermeye veya cümleye olumsuzluk kazandırmak cümleyi bağlayan kopulaya veya kopula benzeri yapılara “-ma” veya “değil” işaretçilerinin getirilmesiyle olur. Böylece olumsuzlanan cümle aslında yeni bir iddia getirmez ama olumludaki iddiayı inkâr eder. Önermeler arasındaki tam karşı olmalarda çelişik önermeler oluşur. Çelişik önermelerden tikel olanlar “varlığı”, tümel olanlar “yokluğu” gösterdiği için çelişki oluşur ve çelişik önermeler her zaman farklı doğruluk değeri alır. Acaba önermelerde olduğu gibi özellikle ad durumundaki kavramların da olumsuzluk kazanması ve çelişik kavram çiftleri oluşması mümkün müdür? Kavramlar varlıkları ve varlıklarda “olanı” gösterir, dolayısıyla her kavram aslında olumludur. Kavramlar önermeler gibi bir iddia içermediğine göre olumsuzluk kazanıp inkârda bulunamazlar ama bağıntılı, karşıt, eksik ve yoksun oluşlarına göre bir tür karşı olma ilişkisi içinde olabilirler. Bu tür ilişkiler de, olumsuzluk geniş olarak yorumlanırsa, bir tür olumsuzluk olarak kabul edilebilir ve bu durumda kavramlar da olumsuzlanabilir. Ancak “olmayan” sözcüğünün adlara gelmesiyle “ağaç olmayan” gibi elde edilen dilsel yapılar esasında olumsuz değil, belirsiz birer addır. Buna rağmen belirsiz adlarla yapılan kavram ayrımları en geniş ve keskin sınıflamaları sağlar. Bu çalışma kavramların asıl olarak olumsuz olamayacağını ama olumsuzluk geniş anlamıyla kabul edilirse kavramları olumsuzlamak için en uygun olan işaretçinin “olmayan” sözcüğü olduğunu savunmaktadır.Negation is mainly a feature of the propositions and leads to the truth of the proposition, leading to the formation of various opposite pairs, in particular the contradiction. Copula gives a negativity and links to a proposition or sentence in Turkish , generally taking like affix “-ma” and word “değil”. Thus, the negated sentence actually does not bring a new assertion, but denies the assertion in the positive. There are contradictory propositions when in exact opposed to the propositions. The contradictory propositions are always different in value, because the particular one has an existential import but the universal one hasn’t. Is it possible, as in the propositions, that the concepts get negated and then contradictory concept pairs occur? Concepts show being and their “to be” (possessions), so each concept is positive. While concepts do not contain assertions such as propositions, they cannot negate and deny, but they may be in a relationship of opposing, like contrary, lacking and privation. If such relations are interpreted broadly, they can be considered as negation and the concepts can be negated. However, when the word “non (olmayan)” comes to the names, the linguistic structures obtained as “non-tree (ağaç olmayan)” are not negative names but an infinite names.Yet, the concept distinctions made with infinite names provide the widest and sharpest classifications. This work argues that the concepts cannot be negative, but if the negativity is accepted in the broad sense, it is the “non (olmayan)” word which is the most appropriate to negate the concepts.