Akut lenfoblastik lösemi tanılı hastaların tedavi bitimi takiplerinde metabolik sendrom gelişme sıklığının değerlendirilmesi

Abstract

Çocukluk çağı kanserlerinin en sık sebebi lösemilerdir.Yıllar içerisinde yeni tedaviler ve hasta bakımının artması ile akut lenfoblastik lösemide sağ kalım %90’lara ulaşmıştır, ancak uzun dönem yan etkiler giderek daha sık bildirilmeye başlanmıştır. Obezite ve metabolik sendrom sıklığındaki belirgin artış özellikle adölesan dönem ve sonrasında lösemiden sağ kalan hastalarda önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda tedavisi tamamlanmış ALL hastalarında metabolik sendrom sıklığı ve risk faktörlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji Bilim Dalı’nda Ocak 2010 - Aralık 2020 tarihlerinde, akut lenfoblastik lösemi tanısıyla tedavi almış, tedavi bitiminden en az 2 yıl geçmiş 59 hasta prospektif değerlendirilmiştir. Hastaların ortalama yaşları tanı anında 61 ay, kontrol muayenelerinde ise 158 aydı. Hastaların 26’sı (%44,1) kız, 33’ ü (%5) erkekti. Hastaların hepsi B-ALL ile takipliydi. ALL BFM 2009 protokolüne göre 25 (%42,4) hasta yüksek; 34 (%57,6) hasta standart veya orta riskliydi. Risk grupları arasında tanı ve kontrol muayenelerinde yaş ve cinsiyet açısından anlamlı fark yoktu. Hastaların %16,95’i fazla kiloluyken %18,64’ü obezdi. Cinsiyet ve risk gruplarıyla obezite arasında anlamlı fark saptanmadı. Abdominal obezite kızlarda ve orta risk grubunda daha yüksek bulundu (p<0,05). Metabolik sendrom NCEP-ATP3 tanı kriterlerine göre hastaların 33’ünde (%56) en az bir metabolik sendrom risk faktörü mevcuttu, 5 hasta ise (%8,5) dört risk faktörünün üçünü karşılayarak metabolik sendrom tanısı aldı. Kardiyovasküler risk faktörü olan homosistein 7 hastada (%11,9) yüksek bulundu. Sonuç olarak; ALL sağ kalanlarında metabolik sendrom ve obezite gelişme riski genel popülasyona göre artmıştır, çocukların tedavi sonrası sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite konusunda eğitilmesi ve düzenli taramalarının yapılması önemlidir.

The most common cause of childhood cancers is leukemia. Over the years, with the advancement of new treatments and improved patient care, the survival rate for acute lymphoblastic leukemia (ALL) has reached up to 90%, but long-term side effects are increasingly being reported. Especially in adolescents and beyond, there is a significant increase in the prevalence of obesity and metabolic syndrome among survivors of leukemia, posing a significant problem. Our study aimed to investigate the frequency of metabolic syndrome and its risk factors in patients who have completed treatment for ALL. Between January 2010 and December 2020, we prospectively evaluated 59 ALL patients who had completed at least 2 years of treatment at Bursa Uludağ University Faculty of Medicine. Mean diagnosis age was 61 months, mean follow-up age was 158 months, with 44.1% females and 55.9% males. All patients were followed up with B-ALL; 25 patients were high risk, while 34 patients were standard or intermediate risk. No significant age/gender differences between risk groups. 16.95% overweight, 18.64% obese, with higher abdominal obesity in girls and intermediate-risk group (p<0.05). Metabolic syndrome risk factors were present in 56% of patients, and 8.5% MetS diagnostic criteria for metabolic syndrome. Elevated homocysteine levels, a cardiovascular risk factor, were found in 11.9% of patients. In conclusion, the risk of developing metabolic syndrome and obesity in survivors of ALL is increased compared to the general population. It is important to educate children about healthy eating habits and physical activity after treatment and to conduct regular screenings.