Türkiye'deki tutsak ayıların sağlık durumlarının klinik ve laboratuar bulguları temelinde değerlendirilmesi

Abstract

Klinik hematolojik ve biyokimyasal parametreler, vahşi hayvan hastalıklarının tanısı için gerekli araçlardır. Bununla birlikte, Boz ayılarda hematolojik referans değerlerinin bilinmesi temel bilgiye sahip olabilmek için de önem taşır. Enfeksiyöz hastalıkların iyileştirilmesi ve korunması amacıyla etkili programların geliştirilebilmesi için, hastalığın yayılması, şiddeti ve mikrobiyel enfeksiyon ile ilgili ekolojik ve epidemiyolojik faktörlerin anlaşılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, 1) Türkiye’deki Avrupa boz ayılarında, serum biyokimyasal ve hematolojik parametreleri, referans değerlerini tespit etmek, 2) Cinsiyet ve yaşla ilgili fark olup olmadığını belirlemek, 3) Seçilmiş bazı enfeksiyonların ayılardaki serum antikor prevelanslarını tespit etmektir. Bu amaçla Karacabey Ovakorusu Ayı Barınağı/Bursa’da bulunan altmış boz ayının (Ursus arctos) (51 erişkin, 9 genç/ 21 dişi, 39 erkek) kimyasal immobilizasyonunu takiben kan örnekleri alındı. Çalışma kapsamındaki bütün ayılar, örneklerin alındığı sırada yapılan klinik muayeneleri sonunda tespit edilen vücut sıcaklığı, kalp ve solunum sayıları ve eksternal klinik muayeneleri temelinde klinik olarak sağlıklı olarak değerlendirildiler. Kimyasal immobilizasyon ketamin hidroklorid (5-11 mg/kg) ve xylazin hidroklorid (2-6 mg/kg) ile immobilizasyonu takiben kan örnekleri jugular ya da femoral venden alındı. İlaçlar üfleme borusu ile uygulandı. Her bir örnek için ölçülen hematolojik parametreler; total lokosit sayısı (WBC), nötrofil, eozinofil, bazofil, lenfosit ve monosit sayıları ve eritrosit sayısı (RBC), hemoglobin (Hb), hematokrit (Hct), RBC indekslerinden ortalama eritrosit hacmi (MCV), ortalama eritrsit hemoglobini (MCH), ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) ve trombosit sayısı (PLT) değerlendirildi. Bazofil (p= 0,023) ve RBC (p= 0,001) değerleri, MCH (P= 0,003) ve MCHC (p≤ 0,001) yaşlar arasında önemli düzeyde farklılık gösterirken, cinsiyetler arasında MCHC (p= 0,016) ve PLT (p= 0,022) değerleri önemli düzeyde farklılık gösterdi. Her bir örnek için değerlendirilen biyokimyasal değerler arasında total bilirubin (TBil), aspartat aminotransferaz (AST), alanin aminotransferaz (ALT), alkalen fosfataz (ALP), kreatin kinaz (CK), amilaz (Amy), glukoz, total protein (TP), globulin (Glob), kolesterol (Chol), üre, kreatinin (Cr), sodyum (Na), potasyum (K), klor (Cl), kalsiyum (Ca) ve fosfor (P), parametreleri değerlendirildi. Dişilerde, ALT (p= 0,027), ALP (p= 0,015) ve glukoz (p< 0,001) değerlerinin erkeklere göre daha yüksek olduğu belirlendi. Erişkin ayılarda CK (p= 0,041), TBil (p= 0,013), AST (P= 0,024), ALT (p < 0,001), ALP (p< 0,001), P (p= 0,003) ve glukoz (p= 0,014) değerleri gençlere göre düşük bulunurken, Cr değeri erişkinlerde istatistiki açıdan önemli düzeyde yüksek bulundu. Serum örnekleri, Canine distemper virus (CDV), Canine parvovirus tip 2 (CPV-2), Canine adenovirus tip 1 (CAV-1), Leptospira spp., Borrelia burgdorferi, Toxoplasma gondii antikorlarının varlığı yönünden test edildi. Yirmi beş olguda CDV (%41.6), 39 olguda Leptospira spp. (% 65) ve 12 olguda Toxoplasma gondii’ye (%20) karşı pozitif antikor titresi saptanırken, CAV-1, CPV-2 ve Borrelia burgdorferi’ye karşı hiçbir ayıda antikor titresi saptanmadı. Sonuç olarak, bu çalışma ile ülkemizdeki boz ayılar için referans değerleri olarak kabul edilebilecek veriler elde edilmiş, ayrıca Türkiye’deki boz ayılarda görülebilecek enfeksiyöz hastalıklarla ilgili bir ön değerlendirme yapılarak, enfeksiyöz hastalıklara karşı proflaktik tedbirlerin alınması ve bu konuda gelecekte araştırmaların yapılmasının gerekliliği vurgulanmıştır.

Clinical hematology and chemistry is a useful aid for the diagnosis of diseases in wild animals. Therefore, it is important to establish hematological reference values in the brown bears in order to have baseline information. In order to develop effective programs aimed at infectious disease prevention and mitigation, it is necessary to develop a clearer understanding of the epidemiological and ecological factors associated with microbial infection, disease spread and severity. The objectives of this study were to 1) determine reference values for hematologic and serum biochemical parameters for European brown bears in Turkey and 2) to determine whether there were differences due to sex and age, and 3) to determine the serum antibody prevalence of selected disease agents in bears. Sixty brown bears (Ursus arctos) (51 adult, 9 subadult / 21 female, 39 male) were chemically immobilized and sampled at Karacabey Ovakorusu Bear Sanctuary-Bursa. All bears appeared clinically healthy at the time of sampling as determined by body temperature, heart and respiration rate measurements, and external physical examination. Chemical immobilization performed with ketamine hydrochloride (5-11 mg/kg) and xylazine hydrochloride (2-6 mg/ kg). Drugs were administered by a blowing pipe. Hematological parameters, measured for each sample, were total leukocyte count (WBC); neutrophil, eosinophil cells, basophil cells, lymphocytes, monocytes, erythrocyte counts (RBC), hemoglobin (Hb), hematocrit (Hct), RBC index including mean corpuscular volume (MCV), mean corpuscular hemoglobin (MCH), and mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC) and total platelet count (PLT). MCHC (p= 0,016) and PLT (p= 0,022) showed significant differences between sexes, while basophil (p= 0,023), erythrocyte (p= 0,001) counts, MCH (p= 0,003) and MCHC values (p≤ 0,001) were found significantly different between ages. Biochemical parameters, measured for each sample, were total bilirubin (TBil), aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT), alkalen fosfatase (ALP), creatin kinase (CK), amylase (Amy), glucose, total protein (TP), globulin (Glob), cholesterol (Chol), urea, creatinin (Cr), sodium (Na), potassium (K), chlor (Cl), calcium (Ca), phosphor (P). In females, alanine aminotransferase (ALT) (p= 0,027), (p=0,015) and glucose (p< 0,001) showed significant differences between sexes. While in adult bears CK (p= 0,041), TBil (p= 0,013), AST (p= 0,024), ALT (p < 0,001), ALP (p < 0,001), P (p = 0,003) and glucose (p = 0,014) values were found significantly lower and Cr was found significantly higher than subadults between ages. Serum samples were tested for the presence of antibodies to Canine distemper virus (CDV), Canine parvovirus type 2 (CPV-2), Canine adenovirus type 1 (CAV-1), Leptospira interrogans serovars, Borrelia burgdorferi and Toxoplasma gondii. In 25 cases for CDV (41.6), 39 cases for Leptospira spp.(65%), and 12 for Toxoplasma gondii (20%) had positive antibody titers whereas no antibodies were detected against CAV-1, CPV-2 and Borrelia burgdorferi. In conclusion the data obtained with this study, provide reference values for brown bears and the results on the seroprevalence of selected infectious diseases, emphasize the need for research on and protection against infectious diseases of brown bears in Turkey.