Marmara bölgesinde yetiştirilen önemli bazı şeftali çeşitlerinin dona dayanımları üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu çalışma, 1985-1989 yıllarında Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Meyvecilik Bölümünde yapılmıştır. Çalışmada, Marmara Bölgesinde yetiştirilen önemli şeftali çeşitlerinden Cardinal, Dixired, Redhaven, J.H.Hale ve Halberta Giant'ın dona dayanım dereceleri ile, bu çeşitlerin bünyelerinde bulunan karbonhidrat (şeker,nişasta), protein, yağ ve önemli bitki besin elementlerinin miktarları belirlenmiş, bu miktarların mevsimlik değişimi ve çeşitlerin dona dayanım durumları ile olan fizyolojik ilişkileri incelenmiştir. Çeşitlerin dona dayanım durumlarının belirlenmesi Kasım-Mart ayları arasında yapılmıştır. Bu zaman aralığı içinde ve ayda bir defa olmak üzere çeşitlerin bir yıllık sürgünlerinin farklı sürelerle (4,8,16,24 ve 48 saat) suni don testlerindeki (-20°C ve - 15°C) durumları ve mukavemetleri belirlenmiştir. Ayrıca, çeşitler arası dona mukavemet farklılıkları ortaya çıkarılmıştır. Çeşitlerin dona dayanım derecelerinin farklı olduğu saptanmıştır. Ancak, üzerinde çalışılan tüm çeşitlerin dona mukavemetle­ri Aralık ayından itibaren kışa doğru artmıştır. Özellikle Ocak ve Şubat ayları çeşitlerin en mukavim oldukları, Kasım ve Mart ayları ise hassas oldukları dönemler olarak saptanmıştır. Üzerinde çalışılan çeşitler arasında Redhaven, en dayanıklı olarak saptanmıştır. Bunu, Dixired ve J.H.Hale izlemektedir. Cardinal ve Halberta Giant ise hassas çeşitler olarak bulunmuşlardır. Don uygulama süreleri (4,8,16,24 ve 48 saat) arasında da aylara göre değişmekle beraber önemli farklılıklar saptanmıştır. Gerek - 20°C ve gerekse - 15°C'de uygulama süreleri arttıkça tomurcuk canlılık oranları da düşmüştür. Öte yandan, Kasım-Mart arası her ay yapılan suni don testlerine paralel olarak, ele alınan çeşitlerin tomurcuklarındaki karbonhidrat (şeker,nişasta), protein, toplam yağ ve önemli bitki besin elementleri analizleri de yapılmıştır. Yapılan bu biyokimyasal analizler sonucunda elde edilen bulgular özet olarak aşağıda verilmiştir. Tüm çeşitlerde, toplam şeker oranı Kasımdan itibaren, çeşitlerin mukavemetlerinin artışına paralel olarak, kışa doğru artmış, Mart ayında ise düşüş göstermiştir. Nişasta oranı ise, şekerin tersine, Kasım ayında yüksek, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında düşük Mart ayında tekrar yüksek bulunmuştur. Ayrıca, her iki deneme periyodu süresince toplam protein oranları çeşitlere ve yıllara göre değişmekle beraber; genel olarak, tüm çeşitlerde Kasım ayından itibaren giderek artış göstermiştir. Toplam yağ oranları kış aylarında (özellikle Şubat’ta) ve tüm çeşitlerde yüksek bulunmuştur. Ancak, dona en mukavlm olarak belirlenen Redhaven çeşidinde toplam yağ oranının diğer çeşitlere göre, daha yüksek olduğu da dikkat çekmiştir. Çeşitlerin tomurcuklarınaki makro ve mikro besin elementleri analizleri sonucunda ise, Azot, Potasyum ve Kalsiyum ile Demir ve Mangan'in çeşitlerin dona mukavim oldukları kış aylarında (şekerlerde olduğu gibi) yüksek oranda bulundukları saptanmıştır. Ancak, sodyum oranı ise (nişastaya paralel olarak), aynı dönemde düşük bulunmuştur. Öte yandan Fosfor ve Magnezyum her iki deneme süresince de düşük oranda bulunmuş ve aylık önemli bir değişiklik göstermemişlerdir. Çinko, Bakır ve Bor miktarlarında ise aydan aya dalgalanmalar saptanmış, dolayisiyle.oranlardaki mevsimlik değişiklikler bir kararlılık göstermemiştir.This study was conducted between the years of 1985-1989 at Yalova Central Horticultural Research Institute, in order to determine the frost resistance ability and carbohydrates (sugar and starch), protein, total fat, macro and micro element contents of buds of Cardinal, Dixired, Redhaven, J.H.Hale and Halberta Giant peach cultivars which are widely grown in Marmara Region. Moreover, the seasonal changes of the biochemical contents of the buds and the physiological relationships between these changes and the frost resistance ability of the tested cultivars, were also determined. Samples of one year old twigs were collected once a month from November to March, and exposed to artificial freezing tests (at - 20°c and - 15°C) for the durations of 4,8,16,24 and 48 hours and their frost resistance ability were determined. It was found that there is an important difference in the frost resistance ability of the tested cultivars. However, their frost resistance ability increased from December and reached to maximum in January and February, but decreased in March. Redhaven was found to be the hardiest cultivar and it was followed by Dixired and J.H. Hale, whereas Cardinal and Halberta Giant were found more sensitive. The differences among the artificial freezing test durations were found to be significantly important. As the durations increased, the survial percentage of buds of the tested cultivars decreased. On the other hand, the biochemical analysis like carbohydrates (sugar and starch), protein, total fat and macro and micro element contents of buds of cultivars has been done. The results of these analysis are as follows: In all the tested cultivars, the total amount of sugars increased from November ( as paralel to frost resistanca ability of the cultivars), throughout the winter, and decreased in March. The amount of starch, contrarily, was found high in November, low in December, January and February and again high in March. In spite of the differences between the years and among the cultivars, in general, the level of the total protein increased from November lloroptout. l.hn winter, during, both experimanl.nl poriodis, The amount of total fat, in the all cultivars increased during winter and reached to maximum in February. Dui, in addition, the amount of total fat was highest in Redhaven which was found. to be the hardiest cultivar. The results of the analysis of macro and micro nutrients showed that, the level of Nitrogen, Potassium, Calcium, Iron and Manganes were high in the winter months, when the frost resistance ability of the cultivars was also high. But, the level of Natrium, contrarily, was low in the winter (like those of the starch). On the other hand, Phosphorus and Magnesium levels were low and did not show any important change during both experimental periods The amount of Zinc, Cooper and Bor were inconsistant during the experimental periods and thus there was not obtained any physiological relationships between these three elements and the frost resistance ability of the tested cultivars.