Hassas sorular sormaya yönelik yöntemlerin performansının karşılaştırması

Abstract

Tıbbi, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarda yoğunlukla hassas konular veya son derece kişisel sorular sorulur. Hassas sorular üzerine anket araştırması, katılımcıların genellikle gerçeği ifade etmek istememesinden dolayı veya tamamen cevap vermeyi reddetmesinden dolayı zordur. Sosyal bilim literatüründe, katılımcılara kişisel ve hassas sorular sorulduğunda, sosyal tercih edilebilirlik yanlılığının anket araştırmasını etkilediği yaygın olarak kabul edilmektedir. Literatürde sosyal tercih edebilirlik yanlılığı gibi ölçüm hatalarını azaltmayı ve katılımcıların yanıtlarının güvenilirliğini artırmayı amaçlayan farklı yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler dolaylı soru sorma teknikleri kullanımıyla, tahminlerin etkinliği yükseltmek için sosyal tercih edilebilirlik yanlılığı sorununu ele almaktadır. Tez çalışmamız ile değerlendirilen hassas soru yöntemleri, randomize cevap yöntemi, aday yöntemi, gruplandırılmış cevap yöntemi, eşsiz-sayım yöntemi ve çapraz modelidir. Tez çalışmasında bu yöntemler yapılan kapsamlı simülasyon planı ile karşılaştırılmıştır. Yöntemlerinin performansları örneklem büyüklüğüne ve popülasyonun mevcut hassas konu yaygınlık parametresine göre değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, hassas konuların yaygınlık tahmini için kullanılan çapraz (Crosswise) modelin küçük örneklem büyüklüğü ve düşük prevelans etkisini azaltmak için tez çalışmamızda çapraz yöntemin Uludağ düzeltmesi önerilmiştir. Sonuç olarak, çapraz model diğer yöntemlere göre oldukça iyi performans göstermektedir. Çapraz modelin kullanımında, düşük prevelans ve küçük örneklemler ile çalışıldığı durumlarda bu tez çalışmasında önerilen çapraz modelin Uludağ düzeltmesinin kullanılması önerilir.

In medical, psychological and sociological research, sensitive questions or extremely personal questions are frequently asked. A questionnaire survey on sensitive questions is complicated because participants often do not answer correctly or refuse to answer completely. In the social science literature, when personal and sensitive questions are asked, it is widely accepted that social desirability bias affects the survey research. There are different methods in the literature aiming to reduce measurement errors such as social desirability bias and to increase the reliability of the participants' responses. These methods address the problem of social desirability bias in order to increase the effectiveness of predictions by using indirect questioning techniques. The sensitive question methods evaluated with our thesis are Randomized Response technique, Nominative technique, Grouped Answer method, Unmatched-Count technique, and Crosswise model. In the first part, these methods are compared with the comprehensive simulation plan. The performances of the methods were evaluated according to the sample size and the current sensitive subject prevalence parameter of the population. In the second part, in order to reduce the small sample size and low prevalence effect for the crosswise model, Uludag correction of the crosswise model was proposed in this thesis study. As a result, the crosswise model performs quite well compared to other methods. In the use of the crosswise model, it is recommended to use the Uludag correction of the crosswise model proposed in this thesis, when working with low prevalence and small samples.