Diz osteoartritli hastalarda femoral kıkırdak kalınlığının ultrasonografi ile değerlendirilmesi ve osteoporoz ile ilişkisinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı diz osteoartriti (OA) olan kadın hastalarda osteoporozu (OP) olan ve olmayanların femoral kıkırdak kalınlıklarını ultrason yardımıyla karşılaştırarak OP varlığı ile femoral kıkırdak kalınlığı arasında herhangi bir ilişki olup olmadığının değerlendirilmesi, OA-OP ilişkisinin araştırılması ve OA'nın kliniği ile femoral kıkırdak kalınlığı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesidir. Çalışmaya Amerikan Romatoloji Cemiyeti (ACR) kriterlerine göre her iki dizinde osteoartrit bulunan 118 kadın hasta dahil edildi. Hastaların Dünya Sağlık Örgütü (WHO) OP tanı kriterlerine göre 58'inde OP mevcut iken (Grup-1), 60'ında OP yoktu (Grup-2). Hastaların yaş, menopoz yaşları, çay tüketimi ve OP tedavi durumu sorgulandı. Boy ve kilo ölçümleri yapılarak vücut kitle indeksleri (VKİ) hesaplandı. Hastalarda Ağrı değerlendirmesi için Vizüel Analog Skala (VAS), fonksiyon ve disabilitenin değerlendirilmesi için Western Ontario ve McMaster Üniversiteleri Osteoartrit İndeksi (WOMAC), yaşam kalitesi değerlendirmesi için genel sağlık ölçütü Kısa form-36 (KF-36), iki yönlü diz grafilerinin değerlendirilmesi için Kellgren-Lawrence (K-L) radyolojik evreleme skalası, Kemik Mineral Yoğunluğu (KMY) ölçümü için DEXA kullanıldı. Hastaların ultrasonografik incelemesinde femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü yapıldı. Gruplar kilo ve VKİ açısından karşılaştırıldığında OP olmayan grupta kilo ve VKİ değerleri osteoporoz olanlara göre daha yüksek saptandı (p=0,000). Gruplar K-L evreleme açısından karşılaştırıldığında sağ ve sol diz için ileri evrede OP görülme oranının azaldığı saptandı. DEXA ile değerlendirilen Kalça ve Lomber T skor ölçümleri ile K-L diz OA evreleme arasındaki ilişkiyi değerlendirdiğimizde sağ ve sol dizde ileri evre OA'da Femur boyun (FN), Lomber total (LT) ölçümleri yüksek bulundu. K-L evreleme ile VKİ arasında pozitif yönde ilişki saptandı. K-L evreleme ile ultrasonografik femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı. Gruplar ultrasonografik femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü açısından değerlendirildiğinde gruplar arasında fark saptanmadı. Gruplar WOMAC ve KF-36 skorları açısından karşılaştırıldığında OP olmayan grupta istatistiksel olarak WOMAC ağrı, tutukluk, fonksiyon ve total skorları daha yüksek; KF-36 fiziksel fonksiyon, fiziksel rol kısıtlanması, ağrı, sosyal fonksiyon skorları daha düşük bulundu. Femoral kıkırdak kalınlığı ile VAS, WOMAC ve KF-36 skorları arasında ilişki saptanmadı. Hastalar OP tedavi açısından değerlendirildiğinde antirezorptif tedavi alan grupta sağ diz (p=0,036) ve sol dizde (p=0,021) ultrasonografik femoral kıkırdak kalınlığı daha yüksek saptandı. Sonuç olarak radyografik olarak değerlendirildiğinde, OA-OP arasında negatif bir ilişki saptanmasına rağmen bu hastalarda ultrasonografik femoral kıkırdak kalınlığı açısından anlamlı bir ilişki gözlenmedi. OA'nın kliniği ile femoral kıkırdak kalınlığı arasında herhangi bir ilişki saptanmadı. OA'yı radyografik olarak değerlendirmenin kişisel yoruma açık ve değişikliklere duyarlılığının az olması nedeniyle ultrason gibi kantitatif ölçümlerin daha güvenilir sonuçlar sağlayacağını düşünmekteyiz.The aim of this study is to compare ultrasonographic femoral cartilage thickness of female individuals with knee osteoarthritis (OA) which have or don't have osteoporosis (OP) to understand whether there is a relationship between OP and femoral cartilage thickness and evaluate radiographic relationship between OA-OP and clinical features of OA with femoral cartilage thickness. 118 women with bilateral knee osteoarthritis are included in the study which are diagnosed according to ACR (American College of Rheumatology) criteria. 58 of them had OP according to World Health Organization's (WHO) diagnosis criteria (Group 1) while the other 60 didn't have (Group 2). Age of the patients, their menopause age, tea consumption and their OP treatment history were examined. Body mass index (BMI) was calculated for each of them as kg/m². Visual Analogue Scale (VAS), The Western Ontario and McMaster Universities Arthritis Index (WOMAC) and Short form-36 (SF-36) were used to assess pain, functionality-disability and quality of life, respectively. Kellgren-Lawrence (K-L) classification was used to grade knee osteoarthritis radiographically. DEXA was used to measure of bone mineral density (BMD). Femoral cartilage thickness measurements were done during the ultrasonographic evaluation. After comparing the groups according to weight and BMI, patients without OP (Group 2) had the higher weight and BMI values when compared with the group of OP patients (Group 1) (p=0,000). When the groups were compared according to radiographic K-L grades for both of the knees, rate of OP was lower as the K-L grades increased. When DEXA and radiographic K-L grades were evaluated, Femoral Neck (FN) and Lumbar Total (LT) measurements were found to be higher in further grades of OA both at right and left knees. There was also a positive relationship found between radiographic K-L grade and BMI. There was no significant correlation between radiographic K-L grading and ultrasonographic femoral cartilage thickness measurements. When compared according to ultrasonographic measurements, no difference was found between two groups. When the groups are compared regarding to WOMAC and SF-36, the group with no OP had higher scores in WOMAC pain, stiffness, function sub scores and total score and, lower score in SF-36 physical function, physical role limitation, pain and social function. Femoral cartilage thickness, VAS, WOMAC and SF-36 scores showed no significant difference either. When the patients were evaluated according to their OP treatment history, patients who were having antiresorptive treatment had higher femoral cartilage thickness at right knee (p=0,036) and left knee (p=0,021) with regard to others. In conclusion, although there was a negative correlation between OA and OP in the radiographic assesment of the knee OA, no significant correlation was observed between these patients in terms of ultrasonographic femoral cartilage thickness. No relationship was found between clinical signs of OA and femoral cartilage thickness. Due to the low sensitivity on deviations and dependence on subjective interpretation of radiographic OA examination, it is considered that quantitative measurements like ultrasound will provide more reliable results.