Corine verileri kullanılarak Bursa ili arazi örtüsü/kullanımı değişiminin analizi

Abstract

Arazi örtüsü/kullanımı çeşitli faktörler nedeniyle geçmişten günümüze devamlı bir değişim içerisindedir. Kontrolsüz ve bilinçsizce meydana gelen değişimler arazi ve su kaynakları üzerinde geri dönüşü olmayan olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri yöntemlerinin kullanımı geniş alanlardaki arazi örtüsü/kullanımı değişimlerinin hızlı ve kolay şekilde belirlenmesini sağlamaktadır. CORINE, arazi örtüsü/kullanımı sınıflandırmasına göre uydu görüntüleri üzerinden uzaktan algılama, coğrafi bilgi sistemleri teknolojileri ve bilgisayar destekli görsel yorumlama metodu ile üretilen arazi örtüsü/kullanımı verisidir. Bu çalışmada 28 yıllık süreçte Bursa ili arazi örtüsü/kullanımında meydana gelen değişimlerin CORINE verileri kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. 1990-2018 yılları arasındaki değişim analiz edilmiş, meydana gelen değişimlerin sayısal olarak ifade edilebilmesi ve yorumlanabilmesi için bazı peyzaj metriklerinden yararlanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, 1990 yılında Bursa genelinde %1,57 oranında alan sahip olan yapay bölgelerin 2018 yılında %3,78 oranına çıktığı ve 23 939,53 ha arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Bursa ili yapay bölgelerinde meydana gelen artışın tarımsal alanlar ile orman ve yarı doğal alanlar başta olmak üzere diğer arazi örtüsü/kullanımı sınıflarını etkilediği ortaya konmuştur. Sınıf leke sayılarının artması ve ortalama leke büyüklüklerinin azalması, diğer peyzaj metrikleri sonuçlarıyla birlikte değerlendirildiğinde arazi örtüsü/kullanımı sınıflarındaki parçalanmayı işaret etmektedir. Arazilerde meydana gelen değişimlerin belirlenmesi ve peyzaj metrikleri ile analizi geniş bir bakış açısıyla arazi değişimini anlamaya imkan sağlamaktadır. Arazi ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve politikalarının geliştirilebilmesi açısından, arazi örtüsü/kullanımında meydana gelen mevcut değişimler değerlendirilmeli, değişim nedenleri belirlenmeli, meydana gelebilecek değişimler izlenerek kontrol altına alınmalıdır.

Land cover/use (LC/LU) has been in constant change from past to present due to various factors. Uncontrolled and unconscious changes can cause irreversible negative consequences on land and water resources. The use of remote sensing and geographic information systems methods enables rapid and easy determination of changes in LC/LU in large areas. CORINE is LC/LU data produced by remote sensing, geographic information systems technologies and computer-aided visual interpretation method via satellite images according to LC/LU classification. In this study, changes in LC/LU in Bursa province over a 28-year period were examined using CORINE data. The changes between 1990 and 2018 were analyzed, and some landscape metrics were used to numerically express and interpret the changes. According to the study results, it was concluded that artificial surfaces, which had an area of 1.57% throughout Bursa in 1990, increased to 3.78% in 2018 and increased by 23 939.53 ha. It has been revealed that increase in the artificial surfaces of Bursa province affects other LC/LU classes, especially agricultural areas, forest and semi-natural areas. An increase in the number of class patch and a decrease in average patch sizes indicate LC/LU fragmentation when evaluated together with the results of other landscape metrics. Determining the changes occurring in the land and analyzing them with landscape metrics allows understanding land change. In order sustainable use of land and water resources and develop policies current changes in LC/LU should be evaluated, the reasons for the change should be determined, and possible changes should be monitored and controlled.